ԵԳԻՊՏՈՍԻ ԳԵՐՈՒԹՅՈՒՆԸ | ԵԴԵՄ | ԵԶԵԿԻԵԼ ՄԱՐԳԱՐԵ | Ս. ԵԶՆԻԿ ԿՈՂԲԱՑԻ (մոտ 380-450) | ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎ | ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՔԱՆԴԱԿ | ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՏՈՆԵՐ | ԵԿԵՂԵՑԻ | ԵԿԵՂԵՑՈՒ ԽՈՐՀՈՒՐԴՆԵՐ | ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՆՎԻՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ | ԵՂԻԱ ՄԱՐԳԱՐԵ | Ս. ԵՂԻՇԵ ՎԱՐԴԱՊԵՏ (մոտ 410 - մոտ 470) | ԵՂՎԱՐԴԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻ | ԵՄԻՓՈՐՈՆ | ԵՆՈՔ ՆԱԽԱՀԱՅՐ | ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ | Ս. ԵՊԻՓԱՆ ԿԻՊՐԱՑԻ (315-403) | ԵՍԱՅԻ ՄԱՐԳԱՐԵ | Ս. ԵՎԱԳՐ ՊՈՆՏԱՑԻ (345-399) | Ս. ԵՎԳԻՆԵ ԿՈՒՅՍ, ՆՐԱ ՀԱՅՐ ՓԻԼԻՊՊՈՍ ԵՎ ՄԱՅՐ ԿՂՈԴԻԱ, ԵՐԿՈՒ ԵՂԲԱՅՐՆԵՐ ՍԵՐԳԵՅ ԵՎ ԱՊԻՏՈՆ ԵՎ ԵՐԿՈՒ ՆԵՐՔԻՆԻՆԵՐ (II դ. վերջ) | Ս. ԵՎԳԻՆԵՈՍ ԵՎ ՄԱԿԱՐԻՈՍ (+362) | ԵՐԱԽԱ | ԵՐԵՄԻԱ ՄԱՐԳԱՐԵ | ԵՐԵՐՈՒՅՔԻ Ս. ԿԱՐԱՊԵՏ ՎԿԱՅԱՐԱՆ | ԵՐԿԻՆՔ | ԵՐԿՅՈՒՂ | ԵՐԿՆՔԻ ԱՐՔԱՅՈՒԹՅՈՒՆ | ԵՐԿՐՊԱԳՈՒԹՅՈՒՆ | ԵՐՈՒՍԱՂԵՄ | ԵՐՈՒՍԱՂԵՄԻ ՏԱՃԱՐ | ԵՓԵՍՈՍԻ ՅՈԹ ՄԱՆՈՒԿՆԵՐԸ (III-IV դդ.) | Ս. ԵՓՐԵՄ ԱՍՈՐԻ (306-373)

---

id162Երուսաղեմ նշանակում է խաղաղության բնակավայր: Ավետյաց երկրի այս նշանավոր քաղաքն իր հնությամբ հասնում է Աբրահամի ժամանակներին: Ավանդության համաձայն՝ սկզբում այն կոչվում էր Սաղիմ, և նրա թագավորն ու քահանայապետն էր Մելքիսեդեկը:
Երուսաղեմը, որպես Իսրայելի մայրաքաղաք, հիմնադրեց Դավիթ թագավորը: Քաղաքը, որտեղ մեծ տոներին հսկայական բազմություն էր հավաքվում, դարձավ բոլոր Իսրայելացիների սրբավայրը, երբ այնտեղ կառուցվեց Երուսաղեմի Տաճարը:

Այստեղ բազմիցս քարոզեց Հիսուս Քրիստոս: Այստեղ անցավ Նրա վերջին՝ չարչարանաց շաբաթը, որը սկսվեց Տիրոջ՝ ժողովրդի ցնծության ներքո Երուսաղեմ մտնելով և ավարտվեց Գողգոթայի բարձունքին խաչ բարձրանալով: Այստեղ եղավ խորհրդավոր ընթրիքը, ինչպես նաև Աստվածորդու վերջին աղոթքը Գեթսեմանիի պարտեզում: Այստեղ Նա թաղվեց ու հարություն առավ: Այստեղ, Ձիթենյաց լեռան գագաթից, Նա հրաժեշտ տվեց Իր աշակերտներին՝ համբարձվելով երկինք:
Այս ամենի պատճառով Երուսաղեմը աշխարհի բոլոր քրիստոնյաների մեծագույն սրբավայրն է և ուխտատեղին:
Ինչպես Քրիստոսի խաչելության և թաղման տեղերում, որոնք այժմ գտնվում են Ս. Հարության տաճարի ներսում, այնպես էլ Փրկչի տնօրինությունների հետ կապված քաղաքի մյուս վայրերում կառուցված են եկեղեցիներ ու մատուռներ, որոնք միշտ լի են ուխավորներով:

Սկսած IV դարից՝ այստեղ հիմնվեցին հայկական վանքեր ու եկեղեցիներ: V դարից մինչև օրս Երուսաղեմում գործում է Սուրբ Հակոբյան միաբանությունը, իսկ VII դարից՝ Երուսաղեմի հայոց պատրիարքությունը: 1844-ին այստեղ հիմնադրվել է Ժառանգավորաց վարժարանը:

Երուսաղեմը, լինելով մեծ սրբատեղի և ակնկալվող փրկության ավետավայրը, հնուց ի վեր դարձել է այն ամենի խորհրդանիշը, ինչը վսեմ է, սրբազան և փառավոր: Այս անունով էին Իսրայելի մարգարեները կոչում ապագա քրիստոնեական Եկեղեցին: Առաքյալների համար ևս Երուսաղեմը դարձավ խորհրդանիշը նոր՝ Սուրբ Հոգու շնորհներով լի քրիստոնեական կյանքի: Նրանք քրիստոնյաներին կոչում էին երկնային Երուսաղեմ մուտք գործած երանելիներ:
Ս. Հովհաննես ավետարանիչը Նոր Երուսաղեմ է կոչում երկնքի արքայությունը՝ իր Հայտնության գրքում բազմաթիվ խորհրդանիշներով պատկերելով նրա անճառելի փառքը: