ՎԱԿԱՍ | Ս. ՎԱՀԱՆ ԳՈՂԹՆԱՑԻ (700-737) | Ս. ՎԱՂԵՐԻՈՍ, ԿԱՆԴԻՏՈՍ, ԱԿՅՈՒՂԱՍ ԵՎ ԵՎԳԻՆԵՈՍ (+IV դ. սկիզբ) | ՎԱՆԱԿԱՆ | ՎԱՆՔ | ՎԱՐԱԳԱՎԱՆՔ | ՎԱՐԴԱՆ ԱՅԳԵԿՑԻ (XII-XIII դդ.) | ՎԱՐԴԱՆ ԱՐԵՎԵԼՑԻ (մոտ 1200-1271) | Ս. ՎԱՐԴԱՆԱՆՔ (V դ.) | ՎԱՐԴԱՊԵՏ | ՎԱՐԴԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ | ՎԵՂԱՐ | ՎԵՐԱՐԿՈՒ | ՎԵՐԱՓՈԽՈՒՄ | Ս. ՎԼԱՍ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ (+316) | ՎԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ԽՈՐԱՆ | Ս. ՎՐԹԱՆԵՍ ՀԱՅՐԱՊԵՏ (262-341)

---

id468Ս. Գրիգոր Լուսավորչի ավագ որդին՝ Վրթանեսը, իր եղբոր՝ Արիստակեսի պես քրիստոնեական կրթություն է ստացել Կեսարիայում: Նա զինվորական էր, ամուսնացել էր և ուներ 2 երկվորյակ որդիներ՝ Գրիգորիս և Հուսիկ անուններով: Տրդատ թագավորի կողմից եղբոր՝ Արիստակեսի հետ նա Հայաստան է հրավիրվել իր ընտանիքով: Սկզբում Տրդատի արքունիքում պետական գործեր է վարել, այնուհետև ձեռնադրվել է եպիսկոպոս, իսկ Արիստակես հայրապետի սպանությունից հետո, 333 թ., դարձել է հայոց հայրապետ:
Վրթանեսի հայրապետության տարիներին Հայաստանը բարդ քաղաքական իրավիճակում էր: Իբրև արթուն հովվապետ՝ նա բազմիցս բացառիկ արիություն և իմաստություն է ցուցաբերել՝ մերթ իր վճռորոշ խորհուրդներով, մերթ անձամբ պատերազմի դաշտում գտնվելով, մերթ շնորհական մխիթարությամբ՝ բոլոր դժվարին կացություններում էլ օժանդակելով հայոց արքային և պետությանը:
Շարունակելով իր մեծ նախորդների գործը՝ Վրթանեսը պայքարել է Հայաստանում առկա հեթանոսության մնացորդների դեմ: Մի անգամ, երբ պատարագ է մատուցել Աշտիշատի Մայր եկեղեցում, նախարարների սադրանքով Սասունի հեթանոս լեռնաբնակների մի ստվար բազմություն հարձակվել է նրա վրա, սակայն անտեսանելի երկնային զորությունը կասեցրել է նրանց, և սուրբ հայրապետը անվնաս անցել է Եկեղյաց գավառի իր կալվածքը:
Մինչև խոր ծերություն Վրթանես հայրապետը մաքառել է Հայ Եկեղեցու բարեկարգության և երկրի խաղաղության համար և բազմաշխատ ու փորձառու հովիվի համբավով 341 թ. խաղաղությամբ ավանդել է հոգին: