русский  english    
ԳՐԱԴԱՐԱՆ
ԳՐԱԴԱՐԱՆ / ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՀԱՅՐԵՐ / ԸՆՏՐԱՆԻ
Ս. ԴԻՈՆԵՍԻՈՍ ԱՐԵՈՊԱԳԱՑԻ (I դ.) / [ Խորհրդական աստվածաբանության մասին ]
Ս. ԻԳՆԱՏԻՈՍ ԱՍՏՎԱԾԱԶԳՅԱՑ (I-II դդ.) / [ Նամակ եփեսացիներին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ (240-326) / [ Հատվածներ «Վարդապետությունից» ][ Հատվածներ «Հաճախապատում» ճառերից ]
Ս. ՀԱԿՈԲ ՄԾԲՆԵՑԻ (+338) / [ Հատվածներ «Զգոն» գրքից ]
Ս. ԱՆՏՈՆ ԱՆԱՊԱՏԱԿԱՆ (250-356) / [ Հատվածներ խրատներից ]
Ս. ԵՓՐԵՄ ԱՍՈՐԻ (306-373) / [ Հորդորակ ապաշխարության ][ Զորավոր աղոթք ]
Ս. ԱԹԱՆԱՍ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՑԻ (295-373) / [ Նահատակության մասին ][ Քրիստոսի ծննդյան և չարչարանքների մասին ]
Ս. ԲԱՐՍԵՂ ԿԵՍԱՐԱՑԻ (329-379) / [ Պատասխաններ ճգնավորների հարցերին ]
Ս. ՄԱԿԱՐ ՄԵԾ (301-391) / [ Խորհուրդների ընտրության մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆ ՈՍԿԵԲԵՐԱՆ(347-407) / [ Հատվածներ ճառերից ]
Ս. ԿՅՈՒՐԵՂ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՑԻ (375-444) / [ Հատված եբրայեցիներին ուղղված նամակից ]
Ս. ԵԶՆԻԿ ԿՈՂԲԱՑԻ (մոտ 380-450) / [ Աղանդների հերքումը ]
Ս. ՄՈՎՍԵՍ ԽՈՐԵՆԱՑԻ (մոտ 410 - V դ. վերջ) / [ Թե ինչպես Աստվածամոր պատկերը բերվեց Հայաստան ][ Վարդավառի խորհրդի մասին ][ Ս. Հռիփսիմյանների պատմությունը ]
Ս. ԵՂԻՇԵ ՎԱՐԴԱՊԵՏ (մոտ 410 - մոտ 470) / [ Մարդկային հոգու մասին ][ Տիրոջ չարչարանքների մասին ]
ՀՈՎՀԱՆ ՄԱՆԴԱԿՈՒՆԻ (410-490) / [ Հատվածներ ճառերից ]
Ս. ԴԱՎԻԹ ԱՆՀԱՂԹ (V-VI դդ.) / [ Փիլիսոփայության սահմանումները ][ Ներբող սուրբ աստվածընկալ խաչին ]
ԱՆԱՆԻԱ ՇԻՐԱԿԱՑԻ (մոտ +686) / [ Մեր Տիրոջ Աստվածահայտնության տոնի մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԻՄԱՍՏԱՍԵՐ ՕՁՆԵՑԻ (+728) / [ Ատենաբանություն ][ Եկեղեցու կարգերի մասին ]
ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՍՅՈՒՆԵՑԻ (մոտ 660-735) / [ Չորս ավետարանիչների մեկնությունը ][ Եկեղեցու խորհրդի մասին ]
ԽՈՍՐՈՎ ԱՆՁԵՎԱՑԻ (մոտ +964) / [ Օգտակար և հոգեշահ խրատական պատգամներ ]
ԱՆԱՆԻԱ ՆԱՐԵԿԱՑԻ (X դ.) / [ Խորհուրդների մասին ][ Համբերության և խաղաղության մասին ][ Հոգեշահ խրատ զղջման և արտասուքների մասին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑԻ (951-1003) / [ Սողոմոնի Երգ երգոցի մեկնությունը ][ Գովեստ սուրբ Աստվածածնին ][ Մատյան ողբերգության ]
ԳՐԻԳՈՐ ՎԿԱՅԱՍԵՐ (+1105) / [ Խոսք ճշմարիտ հավատի և մաքուր, առաքինի վարքի մասին ][ Խրատաշար ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՍԱՐԿԱՎԱԳ (1045-1129) / [ Սրբերի բարեխոսության մասին ][ Խրատաշար ]
ՍԱՐԳԻՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ (XII դ.) / [ Ընդհանրական թղթերի մեկնությունը ]
Ս. ՆԵՐՍԵՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ (1102-1173) / [ Թուղթ ընդհանրական ][ Աղոթք Քրիստոսին հավատացող յուրաքանչյուր անձի ]
Ս. ՆԵՐՍԵՍ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑԻ (1153-1198) / [ Սողոմոնի Առակների մեկնությունը ][ Անառակ որդու առակի մեկնությունը ][ Պատարագի խորհրդի մեկնությունը ][ Ս. Հովհաննես ավետարանչի Ննջման պատմության մեկնությունը ]
ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇ (1120-ական - 1213) / [ Նամակ վրացիներին ուղղափառ հավատի մասին ]
ՎԱՐԴԱՆ ԱՅԳԵԿՑԻ (XII-XIII դդ.) / [ Հոգեշահ խրատներ ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳԱՌՆԵՑԻ (XII-XIII դդ.) / [ Շահավետ և օգտակար խոսքեր բոլոր մարդկանց համար ][ Խրատ կրոնավորներին ]
ՎԱՐԴԱՆ ԱՐԵՎԵԼՑԻ (մոտ 1200-1271) / [ Արարչագործության 7 օրերի մասին ][ Հատված Դանիելի մարգարեության մեկնությունից ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԵՐԶՆԿԱՑԻ (1230-1293) / [ Եղբայրների միաբանության մասին ][ Քրիստոսի ծննդյան և մկրտության օրվա մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆ ՈՐՈՏՆԵՑԻ (1315-1386) / [ Մարդկային հոգու մասին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՎԱՑԻ (1346-1409) / [ Մարդու լինելության մասին ][ Քարոզ Բուն բարեկենդանի մասին ][ Քարոզ սուրբ Զատիկի մասին ][ Քարոզ Սուրբ Հոգու գալստյան մասին ][ Սողոմոնի Առակների մեկնությունը ][ Քարոզ մեղանչական խորհուրդների մասին ][ Քարոզ պահքի և ողորմության մասին ][ Սողոմոնի Երգ երգոցի մեկնությունը ]
ԱՌԱՔԵԼ ՍՅՈՒՆԵՑԻ (XIV-XV դդ.) / [ Մեռոնի օրհնության մասին ][ Ս. Դավիթ Անհաղթի «Փիլիսոփայության սահմանումների» մեկնությունը ][ Ադամգիրք ]





ՀԱՏՎԱԾՆԵՐ «ԶԳՈՆ» ԳՐՔԻՑ



Պահքի մասին
Աստծո առաջ ընտրյալ է սուրբ պահքը և, իբրև գանձ, պահվում է երկնքում. այն զենք է ընդդեմ չարի և վահան է թշնամու հրեղեն նետերի դեմ: Եվ սա ոչ թե իմ մտքով ասացի, այլ Սուրբ Գիրքը կանխավ մեզ ցույց տվեց, որ տևական պահքը օգնական եղավ նրանց, ովքեր այն պահեցին սրբությամբ:
Սիրելի՛ս, այսուհետև պահքը ոչ միայն հացի ու ջրի հանդեպ է, այլ պահվել է պետք բազում բաներից: Մեկը պահք է պահում հացից ու ջրից՝ մինչև քաղցելն ու ծարավելը, մեկ ուրիշն էլ պահում է կատարյալ կուսություն՝ [նման նրան, ով] քաղցում է, սակայն չի ուտում, ծարավում է, բայց չի խմում. և այս պահքը առավել է բոլորից: Մեկը պահք է պահում մսից ու գինուց և տարատեսակ կերակուրներից, իսկ մյուսը փակ է պահում իր բերանի դուռը, որ վնասակար ու անկատար խոսքեր չասի: Մեկն իրեն պահում է բարկությունից և ճնշում իր սրտի խորհուրդները, որ չհաղթեն իրեն, մյուսը պահվում է ունեցվածք ձեռք բերելուց, որպեսզի վաստակելու ժամանակ ունենա իր հոգո՛ւ համար: Մեկը հրաժարվում է փափուկ անկողիններից, որ արթուն լինի աղոթելու համար, մեկ ուրիշը՝ այս աշխարհի իրերից, որպեսզի չընկնի թշնամու [հարվածներից]: Մեկը պահում է՝ սգի մեջ լինելով, որպեսզի հաճո լինի իր Տիրոջը ճգնության նեղությամբ, իսկ մեկ ուրիշը ժողովում է այս ամբողջը և վերածում մեկ պահքի: ....
Չարից մշտապես պահվելը առավել սիրելի է [Աստծուն], քան պահքը հացից ու ջրից, և ավելի սիրելի է սեփական անձը խոնարհեցնելը .... և սրտի անիրավ խորհուրդները վերացնելն ու անօրինության մուրհակը պատռելը: Այդժամ նրա համար լույսը կծագի արեգակի պես, արդարության իրավունքները կընթանան նրա առջևից, և նա կլինի դրախտի նման՝ լի հյութալի պտուղներով, և աղբյուրի ավազանի պես, որի ջուրը չի պակասում:


Աղոթքի մասին
Սրտի մաքրությունն ավելի մեծ աղոթք է, քան բոլոր բարձրաձայն աղոթքները, և հստակված մտքին խառնված լռությունը առավել է որևէ մեկի բարձրագոչ աղաղակից: ....
Մեր [ամենատես] Փրկիչն ուսուցանեց ծածուկ աղոթել՝ ասելով. «Մտի՛ր քո սենյակը և դռները փակելով՝ ծածո՛ւկ աղոթիր քո Հորը» [տե՛ս Մատթ. 6.6]: .... Այս խոսքը նշանակում է. ծածո՛ւկ աղոթիր քո սրտում և փակիր սրտի՛դ դռները: Եվ ի՞նչ է դուռը, եթե ոչ՝ քո բերանը, քանզի [մարմինը] Տիրոջ տաճարն է, ուր բնակվում է Քրիստոս, ինչպես առաքյալն է ասում. «Դուք Աստծո տաճար եք» [տե՛ս Ա Կոր. 3.15]: Եվ քո ներքին մարդը, փակելով դռները, որը քո բերանն է, թող մտնի այս տաճարը և դուռը փակելով՝ այն սրբի բոլոր պղծություններից: .... Ամեն անգամ, երբ աղոթքի ես կանգնում, սիրտդ ուղղիր վեր, իսկ աչքերդ՝ վար, մտիր ներսդ՝ քո ներքին մարդու մեջ, և ծածո՛ւկ աղոթիր քո Հորը, որ երկնքում է: ....
Աղոթքը վայելուչ է, եթե գործերը բարի են. այն ընդունելի է, եթե նրա մեջ խաղաղություն է լինում. լսելի է, եթե նրանով թողություն ես գտնում. սիրված է, եթե սրբված է նենգությունից. զորավոր է, եթե նրանում կատարվում են Աստծո զորությունները:
[Աղոթքի ժամանակ] խնդրվածքն այն է, երբ մեղքերի համար գթություն ու ողորմություն են խնդրում, գոհությունը՝ երբ խնդությամբ գոհանում են երկնավոր Հորից, իսկ օրհնությունը՝ երբ օրհնում են Նրան Իր բոլոր գործերի համար: Նեղության ու վտանգի ժամանակ խնդրվածքների՛ աղոթքը մատուցիր. երբ լցվում ես Նրա բարիքներով, խոստովանությամբ գոհացիր քեզ Տվողից. իսկ երբ միտքդ լի է ուրախությամբ ու ցնծությամբ, օրհնություն և փառք տուր: Եվ քո բոլոր աղոթքները թող [այսպես] ընտրողաբար լինեն Աստծո առջև:


Խոնարհության մասին
Բարի է խոնարհությունը ամեն ժամ և բոլոր նեղություններից փրկում է նրանց, ովքեր մերձենում են նրան: Խիստ շատ են նրա պտուղները, և նա բազում բարիքներ է ճանաչեցնում: Նրանից է ծնվում միամտությունը, նրանով Նոյը հաճո եղավ Աստծուն և [խոնարհությամբ] փրկվեց: .... Նաև Մովսեսի մասին գրված է, թե՝ «Նա երկրում եղած բոլոր մարդկանցից ավելի խոնարհ է» [տե՛ս Թվ. 12.3]: ....
Խոնարհությունը բարե[գործությունների] և աստվածպաշտության վկայությունն է, և բազում են խոնարհությունը սիրողի ստացած պարգևները: Ողորմությունը խոնարհների մեջ է լինում, և խոնարհությունը բնակվում է սրբությամբ: [Ճշմարիտ] ուսումը խոնարհների մեջ է [լինում], և նրանց շուրթերից գիտելիքներ են բխում: Խոնարհությունն իմաստություն և հանճար է ծնում, և խոնարհը ցնծություն է ստանում: Զգաստությունը խոնարհներին է տրվում, եթե խնդրում են, և միանձնությունը նրանց է վայելում: Ցանկալի է խոնարհը և քաղցրախոս, նրա աչքերը զվարթ են, ուրախ ու խնդալից: Խոնարհները սեր են վայելում, քանզի գիտեն նրանով շրջել: Խոնարհները պահպանվում են ամենայն չարիքից, և նրանց աչքերը ցնծում են իրենց սրտի բարությունից: Խոնարհը խոսում է վայելչաբար, իսկ ծիծաղելիս [միայն] նրա շուրթերն են անձայն շարժվում: Խոնարհը երկնչում է հակառակությունից, քանզի այն ծնունդն է նախանձի: Երբ նա տրտունջի խոսքեր է լսում, փակում է ականջները, որ դրանք չմտնեն իր սիրտը: .... Խոնարհը բոլորից ցածր է, իսկ նրա սիրտը բարձունքներում է, և ուր նրա [սրտի] գանձերն են, այնտեղ էլ նրա խորհուրդներն են [հածում]: Նրա տեսանելի աչքերը նայում են վար, իսկ մտքի աչքերը՝ վերին բարձունքներին: ....
Խոնարհներն իրենց զատում են նախանձից, հանդգնությունից ու հակառակությունից, և նրանց աչքին զազրելի է վես հպարտությունը: Նրանք անհաղորդ են խստությանը, իրենցից վանում են զայրույթը և օտար են չարախոսությանը: Նրանցից մերժված ու դեն է նետված թշնամությունը, քանզի շինության մանուկներ են: Նրանք վանում են տխրությունը և զգաստանում հանուն իրենց բարի անվան: ....
Ով իր անձը բարձրացնում է, նրան ատում է Տերը, ինչպես որ եթե աղքատը գլխին թագ դնի, կսպանվի թագավորի կողմից: Փառքը, բարձրությունն ու թագը մեր Թագավորինն են և Փառավորինը և միայն Նրան են վայելում: Եվ ատելի ու զազրելի է ամենայն հողեղեն, ով իր չափը չի ճանաչում: Ուստի, սիրելի՛ս, այն, ինչ Նա ատում է մեր մեջ և սիրում Իր մեջ, թող չլինի մեր մեջ, այլ Նրանը թող մնա Նրա մոտ, իսկ մենք մնանք մեր բնության մեջ: Մեզ վայել է խոնարհությունը, իսկ Նրան՝ փառքը բարձունքներում:


Աղբյուր՝ «Գիրք որ կոչի Զգօն՝ արարեալ սրբոյն Յակոբայ երիցս երանեալ հայրապետին Մծբին քաղաքի».
Կ. Պոլիս, 1824, էջ 44-45, 51-52, 62, 70-71, 73, 78, 176-178, 181-182
Փոխադրությունը գրաբարից՝ Շուշան Վարդանյանի

 
sacredtradition.am