ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐ ՃԳՆԱՎՈՐՆԵՐԻ ՀԱՐՑԵՐԻՆ
(հատվածներ)
Հարց. Ինչի՞ց են լինում [մտքի] թափառումը և [չար] խորհուրդները:
Պատասխան. Մտքի թափառումը լինում է նրա դատարկությունից. չմարզվելուց միտքը ծուլանում է և անհավատությունից անհոգ է դառնում՝ կարծելով, թե մերձ չէ Աստված, որ քննում է սիրտն ու երիկամները [տե՛ս Սաղմ. 7.10]: Քանզի եթե հավատար դրան, ամեն ինչով կլիներ ըստ այս խոսքի. «Սկզբից ևեթ Տիրոջը մշտապես տեսնում էի իմ առջև. Նա իմ աջ կողմում է, որպեսզի չսասանվեմ» [Սաղմ. 15.8]: Իսկ այսպես ուղղորդված [միտքը] երբեք չի համարձակվի գտնվել պարապ խոհերի մեջ, որոնք չեն նպաստում հավատի շինությանը, թեկուզ և բարի թվան, .... և որոնք հաճելի չեն Աստծուն:
Հարց. Ինչպե՞ս կարող ենք չբարկանալ:
Պատասխան. Եթե Աստծուն քո առջև հանապազ որպես [քեզ] տեսնող և մերձակա Տեր ընդունես (քանզի իշխանին հնազանդվողը նրան անհաճո բաներ չի անում) և եթե ընկերոջիցդ հնազանդություն չակնկալես, այլ ինքդ շտապես հնազանդվել՝ բոլորին քեզնից [լավը] համարելով: Քանզի եթե մեկն իր հանդեպ հնազանդություն փնտրի, թող իմանա, որ Աստծո խոսքն ուսուցանում է [ոչ թե ծառայեցնել, այլ՝] ծառայել բոլորին:
Իսկ եթե որևէ մեկը Տիրոջ պատվիրաններին չհնազանդվողից ձգտի վրեժ լուծել, [թող գիտենա, որ դրա դեմ] ոչ թե բարկանալ է պետք, այլ՝ գթալ ու ցավակից լինել՝ ըստ այս խոսքի. «Կա՞ մի տկար, որի հետ ես էլ տկարացած չլինեմ. կա՞ մի գայթակղված, որի համար իմ սիրտն այրված չլինի» [տե՛ս Բ Կոր. 11.29]:
Հարց. Ինչպե՞ս կարող ենք հատել չար ցանկության կիրքը:
Պատասխան. [Սրտում] բաղձանք բորբոքելով Աստծո կամքը [կատարելու] հանդեպ, ինչպես ցույց տվեց նա, ով ասաց. «Տիրոջ դատաստանները ճշմարիտ են և ինքնին արդար։ Ոսկուց ու շատ թանկագին քարերից ցանկալի են դրանք, նաև՝ մեղրից ու խորիսխից ավելի քաղցր» [տե՛ս Սաղմ. 18.10-11]: Քանզի լավագույն բաների մշտական ցանկությունը իշխանությամբ ու զորությամբ արհամարհել է տալիս ցանկալի վայելքները և ստիպում ետ շրջվել ստոր [կրքերից]:
Հարց. Ինչպե՞ս ամեն ինչ ի փառս Աստծո անենք:
Պատասխան. Եթե ամեն ինչ անենք ըստ Աստծո պատվիրանի, առանց շուրջը նայելու՝ մարդկանցից գովություն [ստանալու] համար, և ամենուր հիշենք Տիրոջ խոսքը. «Թող այդպես փայլի ձեր լույսը մարդկանց առաջ, որպեսզի տեսնեն ձեր բարի գործերն ու փառավորեն ձեր Հորը, որ երկնքում է» [Մատթ. 5.16]:
Հարց. Ինչպե՞ս են ուտում և ըմպում Աստծո փառքի համար [տե՛ս Ա Կոր. 10.31]:
Պատասխան. Հիշելով Բարեգործին և մարմնի բնության մեջ հոգու այնպիսի կամք հաստատելով, որ ոչ թե անհոգաբար ուտենք, այլ ճաշակելիս հիշենք մեզ տեսնող Աստծուն. երբ ոչ թե ուտենք իբրև որովայնի ցանկության ծառա, այլ՝ որպես Աստծո սպասավորներ: ....
Հարց. Ինչպե՞ս ձախ ձեռքը չիմանա, թե ինչ է անում աջը [տե՛ս Մատթ. 6.3]:
Պատասխան. Երբ միտքն ամբողջովին, անզբաղ ու տևական բաղձանքով ջանում է հաճո լինել Աստծուն, որպեսզի չվրիպի օրենքի մատուցած արժանիքներից, այնժամ ոչ մի անդամ այլ մտածություն չի ունենում՝ առաջիկայում օգուտ գործելուց բացի, ճարտարապետի պես յուրաքանչյուր պահ տեսնելով, թե ինչն է պիտանի սեփական անոթին:
Հարց. Ինչպե՞ս խուսափենք մարդահաճության ախտից և մարդկանց գովության համար շուրջբոլորը նայելուց:
Պատասխան. Վստահ լինելով, որ Աստված մոտ է, և Նրան հաճո լինելու անզբաղ հոգս ունենալով, բորբոքելով [սրտի] բաղձանքը Տիրոջ երանությունների հանդեպ. քանզի ոչ ոք ծառայակիցներին հաճոյանալու համար բացահայտ չի արհամարհի Տիրոջը՝ սեփական անձը մատնելով դատապարտության:
Աղբյուր՝ «Բարսղի Գիրք հարցողաց».
ՄՄ ձեռ. 1330, 1711 թ., էջ 188ա-188բ, 189բ, 197ա-197բ
Փոխադրությունը գրաբարից՝ Տիգրան Խաչատրյանի