Յուրաքանչյուր ազգ կայացած է այնքանով, որքանով նա հավատարիմ է իր
ավանդություններին, որքանով տեր ու պահապան է իր նախնիներից ստացած ժառանգությանը:
Ազգային բազմաշերտ ավանդությունների մեջ գլխավոր դեր է կատարում այն, ինչը կոչված է
լինելու սրբազան` բառիս բուն, խորհրդական իմաստով: Գոյություն ունեն բազում
ավանդական արժեքներ, որոնց հանդեպ ժողովուրդը հատուկ նախանձախնդրություն է տածում,
և որոնք սրբազան նշանակություն ունեն շատերի համար, ինչպես` հայրենիքը, մայրենի
լեզուն, ընտանիքը և այլ արժեքներ, առանց որոնց ազգը կորցնում է իր ինքնությունը:
Բայց այս ամենից առաջ և ամենից վեր տրված է այն իսկագույն սրբազան արժեքը, որը
պայմանավորում է բոլոր մյուս արժեքների բնույթը և բնորոշում ազգության ընդհանուր
դիմագիծը, որը, սակայն, միշտ չէ որ ընկալվում է իբրև գերագույն ավանդ:
Հայ ժողովրդին որպես ժառանգություն հասած դասական մշակութային արժեքները
գլխավորապես քրիստոնեական են` ներծծված հոգևոր աշխարհայացքով և բխում են Եկեղեցու
սուրբ հայրերի կենդանի աստվածճանաչողությունից: Այդ պատճառով դրանք համամարդկային
նշանակություն ունեն ու պարծանքի առիթ են յուրաքանչյուր քաղաքակիրթ հայի համար:
Սակայն շատերի կյանքում այդ արժեքները պարծանքով էլ ավարտվում են` բնավ չկատարելով
այն, ինչին կոչված են` յուրաքանչյուր ժառանգորդի մեջ էական նորոգություն
առաջացնելու սրբազան գործառույթը: Իսկ առանց դրա ողջ սրբազան ժառանգությունը մեռած
է ու ենթակա տգետ ու հավակնոտ շահարկումների` զուրկ կենդանի ավանդական ուժից:
Այդպիսին էր Խորհրդային Հայաստանում կատարված հայոց մշակութային ժառանգության
աթեիստական վերաիմաստավորումը, որն առ այսօր խոր բացասական հետք է թողել հայության
գիտակցության մեջ և կարիք ունի լրջագույն վերանայման:
Ներկայիս անկախության և, ավա՜ղ, նաև համաշխարհայնացման պայմաններում ոչ պակաս
վտանգավոր է բազմաբնույթ ազդակների տարափը, որը շատերի մեջ ծնում է արժեքների
բոլորովին այլ` ոչ սրբազան համակարգ: Շատ հաճախ այն չի կառավարվում անձի
գիտակցությամբ և, հիմնականում հենված լինելով կույր կրքերի վրա, նրան ներգրավում է
ոչ թե նորոգության, այլ ապականության գործընթացի մեջ` ստանալով վախճանական
ժամանակին բնորոշ կործանարար ավանդության ուժ:
Արդյոք ի զորո՞ւ է ողջ ազգը դիմակայել այս նոր, անսուրբ ավանդությանը, մնալ կամ
վերստին դառնալ սուրբ Եկեղեցու ճշմարիտ ժառանգորդը և նրա սրբագործող արժեքների
կրողը. կարո՞ղ է հայությունը արդի աշխարհացունց ալեկոծությունների պայմաններում
վերագտնել իր նախկին սրբանվեր և միակրոն ընթացքը ...
Ավետարանն այս հարցի համար լավատեսական պատասխան չունի. «Լայն է դուռը, եւ
ընդարձակ՝ ճանապարհը, որ դէպի կորուստ է տանում, եւ բազմաթիւ են նրանք, որ մտնում
են դրանով: ... Անձուկ է դուռը, եւ նեղ՝ ճանապարհը, որ տանում է դէպի կեանք, եւ
սակաւաթիւ են նրանք, որ գտնում են այն» (Մատթ. 7.13-14): Եվ այնուհանդերձ, դժվար է
հաշտվել սեփական ժողովրդի մեծամասնության կորստական ընթացքի անխուսափելիության հետ:
Ճշմարիտ քրիստոնյան չի կարող չտենչալ իր ազգակիցներից շատերին տեսնել ոչ թե
կորստյան, այլ սրբության ճանապարհին:
«Սրբազան ավանդություն» կայքը կոչված է նպաստելու այս նվիրական գործին` ի
հակադրություն այս աշխարհի մոլորեցուցիչ և ապականիչ ազդակների ներկայացնելով հոգևոր
նորոգության սրբավանդ ուղին:
| Աբգարի թագավորելու մասին |
| Աբգար թագավորի հավատն ու դարձը |
| Ս. Թադեոս և ս. Բարդուղիմեոս առաքյալների քարոզչությունը Հայաստանում |
| Սանատրուկի ուրացությունը և Թադեոսի ու Սանդուխտի նահատակությունը |
| Ս. Ոսկյանք և ս. Սուքիասյանք |
| Անակի գալուստը Հայաստան և ս. Գրիգորի հղացումը |
| Ս. Գրիգորի ծնունդը |
| Խոսրով արքայի վստահելը Անակին |
| Խոսրով թագավորի դավադիր սպանությունը Անակի կողմից, վերջինիս վախճանը իր գերդաստանով հանդերձ՝ բացի երկու մանուկներից (259 թ.) |
| Շապուհ I-ի ներխուժումը Հայաստան |
| Տրդատը և ս. Գրիգորը Հռոմեական կայսրությունում |
| Տրդատը Հռոմի կայսերական բանակում (270-280-ական թթ.) |
| Տրդատի պարգևատրումը կայսեր կողմից և վերադարձը Հայաստան (287 թ.) |
| Ս. Գրիգորի չարչարանքները և բանտարկումը Խոր Վիրապում (287 թ.) |
| Տրդատի հրովարտակն ընդդեմ քրիստոնյաների (287 թ.) |
| Տրդատի քաջագործությունները թագավոր եղած ժամանակ՝ նախքան հավատալը |
| Այն մասին, որ Տրդատը կին է առնում Աշխենին, իսկ Կոստանդինը՝ Մաքսիմինային, և թե ինչպես Կոստանդինը հավատի եկավ |
| Ս. Հռիփսիմյան կույսերի նահատակությունը Տրդատ թագավորի կողմից և վերջինիս պատուհասվելը (300 թ.) |
| Ս. Գրիգորին դուրս բերելը Խոր Վիրապից և հայոց արքունիքի զղջումը (300 թ.) |
| Ս. Գրիգորի տեսիլքը և Ս. Էջմիածնի հիմնադրումը (301 թ.) |
| Հայոց դարձն ու մկրտությունը. քրիստոնեությունը դառնում է Մեծ Հայքի պետական կրոն (301 թ.) |
| Նիկիայի ժողովը և ս. Գրիգորի ճգնություններն ու վախճանը |
| Ս. Ներսես Մեծը՝ հայոց հայրապետ |
| Պարսից Շապուհ արքայի հակաքրիստոնեական հալածանքները և հայոց նախարարների ապստամբությունը |
| Շապուհի խաբեությունը և հայոց Արշակ արքայի վախճանը (368 թ.) |
| Պապ թագավորը և նրա ուրացությունը |
| Հայոց աշխարհի երկու մասի բաժանվելը (387 թ.) |
| Երանելի Մեսրոպի մասին |
| Խոսրովի միապետելը Հայաստանի վրա և Մեծն Սահակի եպիսկոպոսապետության աթոռին նստելը |
| Դանիելյան նշանագրերի մասին |
| Մեսրոպյան նշանագրերի մասին, որ տրվեցին երկնային շնորհով |
| Հայոց, վրաց և աղվանից գրագիտության մասին |
| Ս. Սահակ Պարթևի տեսիլքը |
| Մեծն Սահակի և երանելի Մեսրոպի այս աշխարհից փոխվելը |
| Ողբ Հայոց թագավորության՝ Արշակունյաց ցեղից դադարելու մասին (428 թ.) և եպիսկոպոսապետության՝ ս. Գրիգորի տոհմից |
| Պարսից Սասանյանների իշխանությունը և նրանց հալածանքները քրիստոնյա Հայաստանի դեմ |
| Հազկերտ II-ի հրամանը |
| Եկեղեցու սուրբ ուխտի միաբանության մասին |
| Ավարայրի ճակատամարտը. Վարդանանք (451 թ.) |
| Վահան Մամիկոնյանի գործունեության և մեծանուն հայրապետների մասին |
| Արաբական զորքերի առաջին արշավանքները Հայաստան (641-650 թթ.) |
| Հայոց զինված ապստամբությունը և բազմաթիվ ազնվատոհմիկ հայերի բնաջնջումը (703-705 թթ.) |
| Ս. Հովհաննես Օձնեցու մասին |
| Իշխանաց իշխան Աշոտի թագավորելը (885 թ.) |
| Գագիկ Արծրունու առանձին թագավորելը Վասպուրականում (908 թ.), որ մեծ անկարգությունների պատճառ դարձավ |
| Սմբատ արքայի անձնվիրությունը |
| Երնջակ ամրոցի անկումը: Սմբատի որդու՝ Աշոտի սխրանքներն ու թագավորելը (914 թ.) |
| Վասապուրականի կորուստը (1021 թ.) |
| Հայոց հավատի փառավորումը |
| Անիի նվաճումը (1045 թ.) |
| Թուրք-սելջուկների արշավանքները (1047-1054 թթ.) |
| Մանազկերտի ճակատամարտը և Հայաստանի վերջնական նվաճումը թուրք-սելջուկների կողմից (1071 թ.) |
| Հատվածներ Արիստակես Լաստիվերցու Պատմության գրքի հիշատակարանից |
| Արևմտյան կողմերում (Կիլիկիայում) Լևոնի ունեցած թագավորության մասին |
| Արևելյան Հայաստանի իշխաններ Զաքարե և Իվանե եղբայրների մասին |
| Գոշ անվանված մեծ վարդապետ Մխիթարի մահվան մասին |
| Սուլթան Ջալալադնի և վեց հարյուր յոթանասունչորս թվականին (1225 թ.) վրացական զորքը կոտորելու մասին |
| Մոնղոլ-թաթարական արշավանքները և Հայաստանի հարավարևմտյան նահանգների նվաճումը (1236, 1242-1245 թթ.) |
| Սուլթանի ու թաթարների միջև տեղի ունեցած պատերազմի մասին (1243 թ.) |
| Հայոց Հեթում թագավորի և այն մասին, ինչ որ կատարվեց (հայ-մոնղոլական դաշնագիրը, 1254 թ.) |
| Հովհաննես Գառնեցու մասին |
| Լանկ-Թամուրի արշավանքները Հայաստան (1387-1404 թթ.) |
| Հայ Եկեղեցու հայրապետական աթոռի վերադարձը Վաղարշապատ՝ Ս. Էջմիածին (1441 թ.) |
