---

Յերեկոյին տասն ժամուն ժողովեսցին յեկեղեցին:

Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն:

Հա՛յր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն Քո: Եկեսցէ արքայութիւն Քո: Եղիցին կամք Քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տո՛ւր մեզ այսօր: Եւ թո՛ղ մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի՛ տանիր զմեզ ի փորձութիւն: Այլ փրկեա՛ զմեզ ի չարէ: Զի Քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն:

Ես առ Աստուած կարդացի, եւ Նա լուաւ ինձ յերեկոյս, ի վաղորդայն եւ ի հասարակ աւուր:
Սպասէի Աստուծոյ իմոյ եւ ակն ունէի Կենարարին, որ փրկէ զծառայս Իւր եւ կեցուցանէ:
Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԽԲ
Կցորդ. Հոգի Քո բարի առաջնորդեսցէ ինձ յերկիր ուղիղ:
Փոխ. Տէ՛ր, լո՛ւր աղօթից իմոց, ո՛ւնկն դիր խնդրուածաց իմոց ճշմարտութեամբ Քով:
Լո՛ւր ինձ արդարութեամբ Քով եւ մի՛ մտաներ ի դատաստան ընդ ծառայի Քո, զի ոչ արդարանայ առաջի Քո ամենայն կենդանի:
Հալածեաց թշնամին զանձն իմ, խոնարհ արար յերկիր զկեանս իմ եւ նստոյց զիս ի խաւարի որպէս մեռեալ յաւիտենից:
Ձանձրացաւ յիս հոգի իմ, եւ սիրտ իմ խռովեցաւ յիս:
Յիշեցի զաւուրսն զառաջինս, խորհեցայ յամենայն ի գործս Քո. յարարածս ձեռաց Քոց խորհեցայ եւ համբարձի առ Քեզ զձեռս իմ:
Անձն իմ որպէս զերկիր ծարաւի է առ Քեզ. վաղվաղակի լո՛ւր ինձ, Տէ՛ր, զի նուաղեաց յինէն հոգի իմ:
Մի՛ դարձուցաներ զերեսս Քո յինէն. նմանիցեմ այնոցիկ, ոյք իջանեն ի գուբ:
Լսելի՛ արա ինձ առաւօտու զողորմութիւնս Քո, զի ես ի Քեզ, Տէ՛ր, յուսացայ:
Ցո՛յց ինձ ճանապարհ, յոր գնացից, զի առ Քեզ, Տէ՛ր, համբարձի զանձն իմ:
Փրկեա՛ զիս ի թշնամեաց իմոց, Տէ՛ր, զի զՔեզ ապաւէն ինձ արարի:
Ուսո՛ ինձ առնել զկամս Քո, զի Դու ես Աստուած իմ:
Հոգի Քո բարի առաջնորդեսցէ ինձ յերկիր ուղիղ:
Վասն անուան Քո, Տէ՛ր, կեցուսցես զիս, արդարութեամբ Քով հանցես ի նեղութենէ զանձն իմ:
Ողորմութեամբ Քով սատակեա զթշնամիս իմ եւ կորո զամենայն նեղիչս անձին իմոյ, զի ես ծառայ Քո եմ:



Եւ ելցեն խաչիւ եւ Աւետարանաւ եւ ամենայն զարդուք ի թափոր:

ՇԱՐԱԿԱՆ ԹԱՓՕՐԻ

(Օրհ. Հոգեգալստեան Ա աւուր դձ. Ա.)

Առաքելոյ աղաւնոյ իջանելով մեծաձայն հնչմամբ ի բարձանց՝ ի նմանութիւն լուսոյ փայլման հրազինեաց անկիզելի զաշակերտսն, մինչդեռ նստէին ի սուրբ վերնատանն:
Աննիւթական աղաւնի, անքննելի, որ քննէ զխորս Աստուծոյ, զոր առեալ ի Հօրէ՝ պատմէ զահաւոր եւ զմիւսանգամ գալուստն, զոր քարոզեցին համագոյական:
Օրհնութի՜ւն ի բարձունս՝ Ելողին ի Հօրէ՝ Հոգւոյն Սրբոյ, Որով առաքեալքն արբեցան անմահական բաժակաւն եւ հրաւիրեցին զերկիրս ի յերկինս:

(Օրհ. Հոգեգալստեան Ա աւուր դձ. Բ.)

Կենդանարար Աստուա՛ծ, մարդասէր Հոգի՛, զժողովեալսն միաբանական սիրով լուսաւորեցեր հրեղինօք լեզուօք, վասն որոյ եւ մեք այսօր տօնեմք զգալուստ Քո սուրբ:
Զուարճացան Քո գալստեամբն սուրբ առաքեալքն՝ կոչելով ի միասին զցրուեալսն ի միմեանց բազմաձայն լեզուօք, վասն որոյ եւ մեք այսօր տօնեմք զգալուստ Քո սուրբ:
Հոգեւորական սուրբ մկրտութեամբ զարդարեցեր նոքօք զտիեզերս ի զգեստս լուսափայլս եւ նորափետուրս, վասն որոյ եւ մեք այսօր տօնեմք զգալուստ Քո սուրբ:

(Օրհ. Հոգեգալստեան Բ աւուր բձ. Ա.)

Նոյն եւ նմա՛ն Հօր եւ Որդւոյ, Հոգի՛դ անեղ եւ համագոյ, Բղխո՛ւմն Հօր անքննաբար, Առո՛ղ յՈրդւոյ անճառաբար, ի վերնատունն այսօր իջեր, զՀոգիդ շնորհաց Քոց արբուցեր. արբո՛ եւ մեզ ողորմութեամբ ի բաժակէդ իմաստութեան:
Էից Ստեղծո՛ղ արարածոց, որ շրջէիր ի վերայ ջրոց, նոյն եւ ի ջուրսն աւազանին ի շնորհել մեզ Քում Էակցին գգուես սիրով աղաւնակերպ, զմարդիկ ծնանիս աստուածակերպ. արբո՛ եւ մեզ ողորմութեամբ ի բաժակէդ իմաստութեան:
Րաբո՛ւն վերնոցն իմանալեաց եւ ստորին այսր զգալեաց, որ մարգարէս տաս ի հովուաց եւ առաքեալս ի ձկնորսաց, աւետաւոր՝ զմաքսաւորս, քարոզ բանի Քում՝ զհալածողս, արբո՛ եւ մեզ ողորմութեամբ ի բաժակէդ իմաստութեան:

ԿԱՆՈՆ ԱՆԴԱՍՏԱՆԻ

ՔԱՐՈԶ
Սրկ. Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք:
Քհ. Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Սրկ. Վասն ի վերուստ խաղաղութեան եւ փրկութեան անձանց մերոց զՏէր աղաչեսցուք:
Քհ. Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Սրկ. Ողորմեա՛ց մեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, ըստ մեծի ողորմութեան Քում. ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Քհ. Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛: Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Դպ. Ամէն: Ալէլուիա, ալէլուիա, ալէլուիա:
Քհ. Օրհնեսցի եւ պահպանեսցի եւ նախախնամեալ պահեսցի արեւելեան կողմն աշխարհիս եւ հայրապետութիւն Հայոց այս նշանաւ սուրբ խաչիս եւ սուրբ Աւետարանաւս եւ աւուրս շնորհիւ անուամբ Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
Եւ շրջելով գնան յարեւելս եւ դարձուցանեն զերեսս յարեւմուտս եւ ասեն.
Դպ. Ամէն: Ալէլուիա, ալէլուիա, ալէլուիա:
Քհ. Օրհնեսցի եւ պահպանեսցի եւ նախախնամեալ պահեսցի արեւմտեան կողմն աշխարհիս եւ թագաւորութիւն քրիստոնէից այս նշանաւ սուրբ խաչիս եւ սուրբ Աւետարանաւս եւ աւուրս շնորհիւ անուամբ Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
Եւ շրջելով գնան ի հիւսիս եւ դարձուցանեն զերեսս ի հարաւ եւ ասեն.
Դպ. Ամէն: Ալէլուիա, ալէլուիա, ալէլուիա:
Քհ. Օրհնեսցի եւ պահպանեսցի եւ նախախնամեալ պահեսցի հարաւային կողմն աշխարհիս, երկիրս, անդաստանս եւ պտղաբերութիւն տարւոյս այս նշանաւ սուրբ խաչիս եւ սուրբ Աւետարանաւս եւ աւուրս շնորհիւ անուամբ Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
Եւ շրջելով գնան ի հարաւ եւ դարձուցանեն զերեսս ի հիւսիս եւ ասեն.
Դպ. Ամէն: Ալէլուիա, ալէլուիա, ալէլուիա:
Քհ. Օրհնեսցի եւ պահպանեսցի եւ նախախնամեալ պահեսցի հիւսիսային կողմն աշխարհիս, վանքս, անապատս, քաղաքս եւ գիւղս եւ բնակեալ ժողովուրդս ի նոսա այս նշանաւ սուրբ խաչիս եւ սուրբ Աւետարանաւս եւ աւուրս շնորհիւ անուամբ Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
Դպ. Ամէն:
Եւ դառնան ի բեմն եւ ասեն դարձեալ.
Քհ. Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՔԱՐՈԶ
Սուրբ խաչիւս աղաչեսցուք զՏէր, զի սովաւ փրկեսցէ զմեզ ի մեղաց եւ կեցուսցէ շնորհիւ ողորմութեան Իւրոյ:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Պահպանեա՛ զմեզ, Քրիստոս Աստուա՛ծ մեր, ընդ հովանեաւ սուրբ եւ պատուական խաչիւդ Քով ի խաղաղութեան: Փրկեա՛ յերեւելի եւ յաներեւոյթ թշնամւոյն, արժանաւորեա՛ գոհութեամբ փառաւորել զՔեզ ընդ Հօր եւ ընդ Սրբոյ Հոգւոյդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք. ընկա՛լ, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ՁԵ
Խոնարհեցո՛, Տէ՛ր, զունկն Քո եւ լո՛ւր ինձ, զի աղքատ եւ տնանկ եմ ես:
Պահեա՛ զանձն իմ սուրբ, Տէ՛ր. փրկեա՛ զծառայս Քո, Աստուա՛ծ իմ, որ ի Քեզ յուսացայ:
Ողորմեա՛ ինձ, Տէ՛ր, զի առ Քեզ աղաղակեցի զօրհանապազ. ուրա՛խ արա զանձն ծառայի Քո, զի առ Քեզ, Տէ՛ր, համբարձի զանձն իմ.
Զի Դու, Տէ՛ր, քաղցր եւ ուղիղ ես, բազումողորմ առ ամենեսեան, որ կարդան առ Քեզ:
Ո՛ւնկն դիր, Տէ՛ր, աղօթից իմոց եւ նայեա՛ց ի ձայն խնդրուածաց իմոց:
Յաւուր նեղութեան իմոյ կարդացի առ Քեզ, եւ լուար ինձ:
Ոչ ոք է նման Քեզ յաստուածս, Տէ՛ր, եւ ոչ ոք է որպէս զգործս Քո:
Զամենայն ազգս, զոր արարեր, եկեսցեն եւ երկիր պագցեն առաջի Քո եւ փառաւոր արասցեն զանուն Քո յաւիտեան:
Մեծ ես Դու, Տէ՛ր, եւ առնես սքանչելիս եւ Դու միայն ես Աստուած:
Առաջնորդեա՛ ինձ ի ճանապարհի Քում, եւ գնացից ի ճշմարտութեան Քում, եւ ուրախ եղիցի սիրտ իմ երկնչել յանուանէ Քումմէ:
Խոստովան եղէց առ Քեզ, Տէ՛ր Աստուած իմ, բոլորով սրտիւ իմով, փառաւոր արարից զանուն Քո յաւիտեան:
Մեծ եղեւ ի վերայ իմ ողորմութիւն Քո, Տէ՛ր, եւ փրկեցեր զանձն իմ ի դժոխոց ներքնոց:
Աստուա՛ծ, անօրէնք յարեան ի վերայ իմ, եւ ժողովք հզօրաց խնդրեցին զանձն իմ եւ ոչ համարեցան զՔեզ Աստուած առաջի իւրեանց:
Այլ Դու, Տէ՛ր Աստուած իմ, գթած ես եւ ողորմած, երկայնամիտ, բազումողորմ եւ ճշմարիտ. նայեա՛ց առ իս եւ ողորմեա՛ ինձ:
Տո՛ւր զօրութիւն ծառայի Քո, կեցո՛ զորդի աղախնոյ Քո եւ արա՛ առ իս նշան բարութեան:
Տեսցեն ատելիք իմ եւ ամաչեսցեն, զի Դու, Տէ՛ր, օգնեցեր ինձ եւ մխիթարեցեր զիս:

Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Փա՜ռք Քեզ, Աստուա՛ծ, փա՜ռք Քեզ. յաղագս ամենայնի, Տէ՛ր, փա՜ռք Քեզ:
Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք. ընկա՛լ, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԼԹ
Ապրեցո՛ զիս, Տէ՛ր, ի մարդոյ չարէ. յառնէ անիրաւէ փրկեա՛ զիս:
Խորհեցան զանօրէնութիւն ի սիրտս իւրեանց, զօր ամենայն պատրաստեցան ի պատերազմ:
Սրեցին զլեզուս իւրեանց որպէս զօձի, եւ թոյնք իժից ի ներքոյ շրթանց նոցա:
Պահեա՛ զիս, Տէ՛ր, ի ձեռաց մեղաւորի. եւ ի մարդոյ չարէ փրկեա՛ զիս:
Խորհեցան խափանել զգնացս իմ, թաքուցին ամբարտաւանք որոգայթ ինձ:
Լարս ձգեցին որոգայթ ոտից իմոց, շուրջ զշաւղօք իմովք եդին ինձ զգայթակղութիւն:
Ասացի. «Տէր Աստուած իմ ես Դու. ո՛ւնկն դիր, Տէ՛ր, ձայնի աղօթից իմոց»:
Տէ՛ր, Տէ՛ր, զօրութի՛ւն փրկութեան իմոյ, հովանի՛ գլխոյ իմոյ յաւուր պատերազմի.
Մի՛ մատներ զիս, Տէ՛ր, ի ցանկութիւն մեղաւորաց, ոյք խորհեցան վասն իմ. մի՛ ընդ վայր հարկաներ զիս:
Զի մի՛ երբեք բարձրասցին, եւ խորհուրդք նոցա մի՛ կատարեսցին. վախճան կատարածի նոցա՝ վաստակ շրթանց իւրեանց ծածկեսցէ զնոսա:
Արկցես ի վերայ նոցա կայծակունս հրոյ եւ կործանեսցես զնոսա. ի տառապանաց մի՛ կարասցեն կեալ:
Մարդոյ լեզուանւոյ մի՛ յաջողեսցի ի վերայ երկրի, զայր մեղաւոր չարիք իւր որսասցեն ի կորուստ:
Ծանեայ, զի առնես, Տէ՛ր, դատաստան աղքատի եւ իրաւունս տնանկի:
Արդարք գոհասցին զանուանէ Քումմէ, բնակեսցեն ուղիղք առաջի երեսաց Քոց:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԽ
Տէ՛ր, կարդացի առ Քեզ, եւ լո՛ւր ինձ. նայեա՛ ի ձայն աղօթից իմոց ի կարդալ իմում առ Քեզ:
Ուղիղ եղիցին աղօթք իմ որպէս խունկ առաջի Քո, Տէ՛ր, համբարձումն ձեռաց իմոց՝ պատարագ երեկոյի:
Դի՛ր, Տէ՛ր, պահապան բերանոյ իմոյ եւ դուռն ամուր՝ շրթանց իմոց, զի մի՛ խոտորեսցի սիրտ իմ բանիւ չարութեան:
Ի պատճառել զպատճառս մեղաց ընդ մարդս, ոյք գործեն զանօրէնութիւն. եւ ոչ եղէց կցորդ ընտրելոց նոցա:
Խրատեսցէ զիս արդարն ողորմութեամբ եւ յանդիման արասցէ. իւղ մեղաւորի մի՛ օծցէ զգլուխ իմ, եւ աղօթք իմ ի կամս նորա:
Արգելան մերձ առ վիմին դատաւորք նոցա. լուիցեն բանից իմոց եւ քաղցրասցին:
Որպէս թանձրութիւն հողոյ, զի սփռեալ է ի վերայ երկրի, ցրուեսցին ոսկերք նոցա մերձ ի դժոխս:
Առ Քեզ, Տէ՛ր, Տէ՛ր, են աչք իմ. ի Քեզ յուսացայ, Տէ՛ր. մի՛ հաներ զհոգի յինէն:
Պահեա՛ զիս յորոգայթէ, որ թաքուցաւ ինձ, ի գայթակղութենէ գործողին զանօրէնութիւն:
Անկցին ի ցանցս նորա մեղաւորք. միայն եմ ես, մինչեւ անցից:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԽԱ
Ձայնիւ իմով ես առ Տէր կարդացի, ձայնիւ իմով զՏէր աղաչեցի:
Սփռեցից առաջի Տեառն զաղօթս իմ եւ զնեղութիւնս իմ առաջի Նորա պատմեցից:
Ի նուաղել յինէն հոգւոյ իմոյ Դու, Տէ՛ր, ծանեար զշաւիղս իմ. ի ճանապարհ, յոր եւ գնայի, թաքուցաւ ինձ որոգայթ:
Հայէի յաջմէ եւ տեսանէի, եւ ոչ ոք էր, որ ճանաչէր զիս. կորեաւ յինէն փախուստ իմ, եւ ոչ գտաւ խնդրող անձին իմոյ:
Աղաղակեցի առ Քեզ, Տէ՛ր, եւ ասացի. «Դու ես յոյս եւ բաժին իմ յերկրին կենդանեաց»:
Նայեա՛, Տէ՛ր, յաղօթս իմ, զի ես խոնարհ եղէ յոյժ. ապրեցո՛ զիս ի հալածչաց իմոց, զի հզօր եղեն քան զիս:
Տէ՛ր, հա՛ն ի բանտէ զանձն իմ. գոհանամ զանուանէ Քումմէ:
Եւ Քեզ սպասեն արդարք, մինչեւ հատուսցես:

Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՔԱՐՈԶ
Հասեալքս ի ժամ երեկոյիս ամենեքեան համբառնալով զձեռս մեր՝ փառաւորեմք զՔեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, որ շնորհեցեր մեզ զտիւս խաղաղութեամբ անցուցանել եւ հասանիլ ի ժամ երեկոյիս: Արժանաւորեա՛ զմեզ, Տէ՛ր, սուրբ սրտիւ, հրեշտակային երգով գոհաբանութիւն մատուցանել Տեառն Աստուծոյ ամենակալիդ. կեցո՛ եւ ողորմեա՛: Ողորմեա՛ց մեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, ըստ մեծի ողորմութեան Քում. ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ՔԱՐՈԶ
Հասեալքս ի ժամ երեկոյիս ամենեքեան համբառնալով զձեռս մեր՝ փառաւորեմք զՔեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, որ շնորհեցեր մեզ զտիւս խաղաղութեամբ անցուցանել եւ հասանիլ ի ժամ երեկոյիս: Արժանաւորեա՛ զմեզ, Տէ՛ր, սուրբ սրտիւ, հրեշտակային երգով գոհաբանութիւն մատուցանել Տեառն Աստուծոյ ամենակալիդ. կեցո՛ եւ ողորմեա՛: Ողորմեա՛ց մեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, ըստ մեծի ողորմութեան Քում. ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Հասեալքս ի ժամ երեկոյիս ամենեքեան անդադար փառաւորեմք զՀայր եւ զՈրդի եւ զՍուրբ Հոգիդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՄԵՍԵԴԻ
Աթոռ Քո, Աստուա՛ծ, յաւիտեանս յաւիտենից, գաւազան ուղղութեան՝ գաւազան արքայութեան Քո:
Բղխեաց սիրտ իմ զբան բարի, եւ ասեմ զգործս իմ թագաւորի:

Ուղիղ եղիցին աղօթք իմ
Որպէս խունկ առաջի Քո, Տէ՛ր:
Համբարձումն ձեռաց իմոց՝
Պատարագ երեկոյի:

ՔԱՐՈԶ
Ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ. Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Վասն խաղաղութեան ամենայն աշխարհի եւ հաստատութեան սրբոյ Եկեղեցւոյ զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Վասն ամենայն սուրբ եւ ուղղափառ եպիսկոպոսաց զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Վասն հայրապետին մերոյ տեառն (այս անուն) կենաց եւ փրկութեան հոգւոյ նորին զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Վասն վարդապետաց, քահանայից, սարկաւագաց, դպրաց եւ ամենայն ուխտի մանկանց Եկեղեցւոյ զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Վասն բարեպաշտ թագաւորաց եւ աստուածասէր իշխանաց, զօրավարաց եւ զօրաց նոցին զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Վասն զի Տէրն ամենակալ հնազանդեցուսցէ առաջի նոցա զամենայն պատերազմունս թշնամեաց՝ զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Յաղագս հարց եւ եղբարց մերոց, որք ի գերութեան են եւ ի չար ծառայութեան, զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Յաղագս ճանապարհորդաց եւ նաւորդաց՝ խաղաղութեամբ հասանիլ ի նաւահանգիստն բարութեան, զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Յաղագս հիւանդաց եւ ամենայն վշտացելոց փութապէս առողջութեան զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Յաղագս բարեխառնութեան օդոց, անձրեւաց քաղցրութեան եւ պտղոց առատութեան զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Յաղագս ուխտաւորաց եւ պտղաբերից ի սուրբ Եկեղեցի Աստուծոյ զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Եւ յաղագս այնոցիկ, որք մատնեալք են ի ձեռս անօրինաց վասն անուանն Քրիստոսի, զՏէր աղաչեսցուք:
Ազատեա՛, Տէ՛ր, եւ ողորմեա՛:
Յաղագս հոգւոցն հանգուցելոց, որք ճշմարիտ եւ ուղիղ հաւատով ի Քրիստոս ննջեցին, զՏէր աղաչեսցուք:
Յիշեա՛, Տէ՛ր, եւ ողորմեա՛:
Յաղագս փրկելոյ զմեզ Տեառն Աստուծոյ յերեւելի եւ յաներեւոյթ թշնամւոյն զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Բարեխօս ունիմք սուրբ զՄարիամ զԱստուածածինն՝ զփառաւորեալ եւ զօրհնեալ միշտ սուրբ Կոյսն, սուրբ զՅովհաննէս Մկրտիչն, սուրբ զՍտեփանոս Նախավկայն, սուրբ զառաքեալսն եւ զմարգարէսն, զարի եւ զյաղթող սուրբ զվկայսն եւ զմեծ խոստովանողն Քրիստոսի՝ զհայրապետն մեր զսուրբն Գրիգոր՝ Լուսաւորիչն Հայաստանեայց աշխարհի:
Յիշեսջի՛ք եւ զամենայն սուրբս, եւ նոքօք զՏէր աղաչեսցուք:
Յիշեա՛, Տէ՛ր, եւ ողորմեա՛:
Զերեկս մերձեալ եւ զառաջիկայ գիշերս խաղաղութեամբ անցուցանել հաւատով՝ ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Զհրեշտակ խաղաղութեան՝ պահապան անձանց մերոց ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Զքաւութիւն եւ զթողութիւն յանցանաց մերոց ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Զսրբոյ խաչին մեծ եւ կարող զօրութիւն յօգնութիւն անձանց մերոց ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Եւ եւս միաբան վասն ճշմարիտ եւ սուրբ հաւատոյս մերոյ զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Զանձինս մեր եւ զմիմեանս Տեառն Աստուծոյ ամենակալին յանձն արասցուք:
Քեզ՝ Տեառնդ, յանձն եղիցուք:
Ողորմեա՛ց մեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, ըստ մեծի ողորմութեան Քում. ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Լո՛ւր ձայնից մերոց, Տէր Աստուա՛ծ մեր, ընկա՛լ զաղաչանս մեր, զհամբարձումն ձեռաց մերոց եւ զբանս աղօթից՝ սրբելով զերեկոյի պատարագս մեր ի հոտ անուշից ի հաճոյս Քեզ պատրաստել: Յաւե՛լ ի մեզ, Տէ՛ր ամենակալ, զհաւատ, զյոյս, զսէր եւ զամենայն գործս առաքինութեան, որպէս զի ըստ կամաց Քոց բարեսիրաց, միշտ կրօնաւորեալք բարեպաշտութեամբ ի տուէ եւ ի գիշերի, արժանաւորք եղիցուք յաղագս անձանց մերոց փրկութեան եւ վասն հոգեւոր կենացդ աղաչել զՔեզ, Տէ՛ր, եւ գտանել ի Քէն զշնորհս եւ զողորմութիւն. եւ գոհանալով փառաւորեսցուք զՀայր եւ զՈրդի եւ զՍուրբ Հոգիդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Խաղաղութի՜ւն ամենեցուն:
Աստուծոյ երկրպագեսցուք:

Քեզ երկիր պագանելով, Տէր Աստուա՛ծ մեր, գոհանամք զՔէն յաղագս խաղաղութեամբ անցուցանելոյ ի մէնջ զերկարութիւն տուընջեանս: Տո՛ւր մեզ, Տէ՛ր, աղաչեմք զՔեզ, զերեկս եւ զառաջիկայ գիշերս առանց մեղաց եւ առանց գայթակղութեան անցուցանել. հաստատուն կալ եւ մնալ ի հաւատ, ի յոյս, ի սէր եւ ի պատուիրանապահութեան Քո՝ խնդրելով զխաղաղութիւն ամենայն աշխարհի, եւ Եկեղեցւոյ Քում սրբոյ զհաստատութիւն, եւ անձանց մերոց զփրկութիւն: Որպէս զի ընդունելով ի Քէն զհայցուածս մեր՝ եւ զմեծ վայելչական փառաբանութիւն միշտ ի բարձունս առաքեսցուք ամենազօր տէրութեանդ, Քրիստոս Աստուա՛ծ մեր, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ԵՐԵՔՍՐԲԵԱՆ
Սուրբ Աստուա՛ծ, սուրբ եւ հզօր, սուրբ եւ անմահ, որ եկիր եւ հանգեար յառաքեալսն. ողորմեա՛ մեզ:
(Երիցս կրկնեա՛)

Փառաւորեալ եւ օրհնեալ, միշտ սուրբ Կոյս Աստուածածի՛ն Մարիամ, մա՛յր Քրիստոսի, մատո՛ զաղաչանս մեր Որդւոյ քո եւ Աստուծոյ մերոյ:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Փրկել զմեզ ի փորձութենէ եւ յամենայն վտանգից մերոց:

ՔԱՐՈԶ
Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք:
Վասն լսելի լինելոյ Տեառն Աստուծոյ ձայնի աղաչանաց մերոց՝ բարեխօսութեամբ սուրբ Աստուածածնին, եւ իջանելոյ ի վերայ մեր ողորմութեան եւ գթութեան Տեառն Աստուծոյ:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԻ
Համբարձի զաչս իմ ի լերինս, ուստի եկեսցէ ինձ օգնութիւն:
Օգնութիւն ինձ ի Տեառնէ եկեսցէ, որ արար զերկինս եւ զերկիր:
Մի՛ տար ի սասանութիւն զոտն քո, եւ մի՛ ննջեսցէ պահապան քո,
Որպէս ոչ ննջէ եւ ոչ ի քուն երթայ պահապանն Իսրայելի:
Տէր պահեսցէ զքեզ եւ Տէր ընկալցի աջով ձեռամբ Իւրով:
Արեգակն ի տուէ զքեզ մի՛ մեղիցէ, եւ մի՛ լուսինն՝ ի գիշերի:
Տէր պահեսցէ զքեզ յամենայն չարէ, պահեսցէ Տէր զանձն քո:
Տէր պահեսցէ զմուտ եւ զել քո յայսմ հետէ մինչեւ յաւիտեան:

Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

«ՀԱՄԲԱՐՁԻ» ՇԱՐԱԿԱՆ

(Հմբ. Հոգեգալստեան Ա աւուր բկ.)

Երրորդութիւնն անբաժանելի եւ զօրութիւն երկնային՝ լոյս ծագեալ յաշխարհ. Նմա հանցուք զօրհնութիւնս երգով:
Որ էջն յերկնից այսօր եւ հանգեաւ յառաքեալսն ճշմարիտ Սուրբ Հոգին, Նմա հանցուք զօրհնութիւնս երգով:
Որ ի խորհուրդս փրկականս, այսօր ընդ իջանել յառաքեալսն ծանուցաւ մարգարէին, Նմա հանցուք զօրհնութիւնս երգով:

ՔԱՐՈԶ
Վասն խաղաղութեան ամենայն աշխարհի եւ հաստատութեան սրբոյ Եկեղեցւոյ զՏէր աղաչեսցուք: Ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Հա՛յր գթած, բարեխնամող, արարիչ ամենայն արարածոց, ընկա՛լ զպաղատանս ծառայից Քոց ի ժամ երեկոյիս, որ առատդ ես առ ամենեսեան պարգեւօք բարերարութեան Քո: Ողորմեա՛, Տէ՛ր, ամենայն աշխարհի եւ Եկեղեցւոյ Քում սրբոյ, հիւանդաց, վշտացելոց, ճանապարհորդաց, նաւորդաց, խոստովանողաց, ապաշխարողաց եւ հոգւոցն հանգուցելոց: Զի Դու, Տէ՛ր ամենակալ, գիտես զպէտս մեր եւ զկարիս, առաւել քան զոր խնդրեմք եւ իմանամք. եւ Քեզ ընդ Որդւոյ եւ Ամենասրբոյ Հոգւոյդ վայել է փառք, իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՓՈԽ ԱՐՁԱԿՄԱՆ

ՍԱՂՄՈՍ ՃԾ
Օրհնեցէ՛ք զԱստուած ի սրբութեան Նորա. օրհնեցէ՛ք զՆա ի հաստատութեան, ի զօրութեան Նորա:
Oրհնեցէ՛ք զՆա ի զօրութեան Նորա. օրհնեցէ՛ք զՆա ի բազում մեծութեան Նորա:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ի ձայն օրհնութեան. օրհնեցէ՛ք զՆա սաղմոսիւք եւ օրհնութեամբ:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ցնծութեամբ. գովեցէ՛ք զՆա ուրախութեամբ:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ի բանս քաղցր. գովեցէ՛ք զՆա ի բարբառ լսելի:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ի ձայն գոհութեան. ամենա՛յն հոգիք, օրհնեցէ՛ք զՏէր:

Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:


ՇԱՐԱԿԱՆ

(Օրհ. Հոգեգալստեան Դ աւուր գձ. Բ.)

Որ համագոյդ ես Հօր եւ Որդւոյ, անճառաբար Բղխո՛ւմն ի միշտ Էէն, այսօր բղխեցեր ջուր կենդանի յԵրուսաղէմ. Հոգի՛ Աստուծոյ, ողորմեա՛:
Որ արարչակից ես Հօր եւ Որդւոյ, Որով կենդանածնեալք ի ջուրս արարածք, այսօր որդիս Աստուծոյ ծնանիս ի ջուրց, Հոգի՛ Աստուծոյ, ողորմեա՛:
Որ փառակից ես Հօր եւ Որդւոյ եւ քննես զխորս Աստուծոյ, այսօր խորագէտս իմաստից զյիմարս աշխարհի արարեր. Հոգի՛ Աստուծոյ, ողորմեա՛:

ՆԵՐԲՈՂ
ասացեալ երանելւոյն Ներսիսի Լամբրոնացւոյ
ի գալուստ Ամենասուրբ Հոգւոյն Աստուծոյ
Ստիպիմ ի սիրոյ սրտիս բաղձանաց նուիրել զբանս աղքատ մտաց իմոց աւուրս մեծի. հանգանակեցէ՛ք տկարութեան իմոյ զպարգեւս աղօթից, հանդիսացեա՛լ ժողովուրդք:
Տո՛ւք ինձ զտուեալն այսօր շնորհս աշխարհի, որպէս զի անվեհեր արկից զանձն իմ ի խորս իմաստից գիտութեանն Աստուծոյ եւ սեղանաւորեցից զանապականն կերակուր հոգւոց պարարիչ:
Ձիր առատ հեղեալ այսօր յերկրի. մաղթեսցուք նշուլից նորա ճառագայթել ի հայեցուածս մտաց մերոց եւ առաջնորդել ընդ շաւիղս աստուածայնոցն բանից հետեւել:
Ո՜վ սքանչելեացս, զոր ցանկային ընդ աղօտ ակնարկութեամբ նկատել հրեշտակք, այսօր շնորհօք իջեալ ի ստորինս գաւառ՝ սփռեցաւ: Եւ ո՞վ ոք ոչ յուսասցի ի պարգեւս նորա վայելել:
Հոգին Սուրբ, Որում բերանաբաց կալով ի փափագման դասք սերովբէից եւ քերովբէից՝ զորքանութիւն Նորա ոչ կարացին նկատել, յայսմ աւուր իսկապէս իջեալ՝ յանգեցոյց զմարդիկ ի գիտութիւն անճառ խորհրդոց Իւրոց: Ընդ որս եւ ես սպասաւորեմ՝ առատութենէ Նորա կաթիլս իմաստից ընդունել:
Արդարեւ ձգեաց ի փայտն կենաց մարդն զձեռս իւր, որ յառաջն ի բաց առաքեցաւ ի նմանէ, առ, եկեր եւ զյաւիտենականն անձին սեփականեաց զկենդանութիւն:
Եւ ո՞ այսր շնորհի միջնորդ եւ մատակարար. ո՞վ այլ ոք, բայց եթէ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս՝ Կեանքն, Լոյսն, Ճանապարհն, Դուռնն, Հովիւն, Քահանայապետն, Միջնորդն, Բարեխօսն, Յոյսն, Կարապետն, որ անց ընդ երկինս երկնից ինքնիշխան զօրութեամբ եւ եմուտ հրաշապէս ի ներքին կողմն վարագուրին անճառելի հիացմամբ եւ եդ յանդիման Աստուծոյ Հօր զառհաւատչեայն, որ ի մարդկանէ, բարեխօս վասն մեր: Ուստի առեալ փոխարէն զձիր առատ՝ տարածեաց յերկիր, յորմէ զմայլեալ՝ արբեցաք եւ զերկունս տրտմութեան նախամօրն Եւայի յաւէտ մոռացաք:
Այսօր խաւարաւ պատրանաց աշխարհի ընկլուզեալքս ընկալաք զլոյսն իմանալի պայծառացուցիչ հոգւոց եւ առաջնորդ յերկիրն կենդանեաց:
Այսօր զզգեստ թախծութեան, զոր ընկալաք ի հօրէն մերմէ Ադամայ, մերկացաք, քանզի Նորն Ադամ զարդարեաց զմեզ յոսկեհուռն պաճուճեալ եւ պսակեալ:
Այսօր հուրն սքանչելի, երկնաւոր բոցաճաճանչ նշոյլիւք արտափայլեալ ի յերկիր, արծարծեալ կիզեաց ի մարդկանէ զփուշն եւ սաստիկ պատիժս մեղացն անիծից:
Այսօր լեզուաց հրեղինաց վիճակի գտեալ արժանի՝ ազգ, որ հաւասար էր անասնոց անմտից, դարձեալ ստացաւ վերստին զշնորհն բանի՝ պատկերակից գտեալ Արարչին իւրոյ:
Այսօր հնչիւն սաստիկ քաղցր ցօղոյ Հոգւոյն որոտաց ի յերկիր եւ զբարբառ անիծիցն, որ շարժեցաւ ի վերայ սորա վասն Ադամայ, փոխանակեաց յօրհնութիւն:
Այսօր հոտ բուրման անուշահոտ կնդրկի անապականութեան ծաւալեալ, զծուխ մահու մառախլապատ թանձրութեան յեղաշրջեալ՝ յանմահութիւն հաստատեաց:
Այսօր զգալի պատարագի, զոր առաքեաց աշխարհս զգալի ի գաւառն իմանալի, ընկալաւ առհաւատչեայ փոխարինի զՀոգին իմանալի, որ նորոգեաց զտարր սորին զգալի՝ ի ձեւ պատկերի աննիւթն քաղաքի:
Ո՜վ մեծի տուրեւառութեան շահի երկնայնոցն եւ երկրայնոցս: Զի սոքա ետուն մարմին եւ ի նոցանէ առին զՀոգին. տունս Ադամայ ընծայեաց զՔրիստոս, եւ տունն Աստուծոյ հատոյց Սմա փոխարէն զմխիթարիչ Սուրբ Հոգին: Մարդիկ ետուն զՄարդն Աստուծոյ, եւ Աստուած ետ զԱստուած մարդկութեանս:
Այս է տուրեւառութիւն՝ Աստուծոյ արդարութեանն քարոզ:
Նախ՝ ի ծառայիցս պատարագ հնազանդութեան, եւ ապա՝ ի Տեառնէն պարգեւք խաղաղութեան:
Նախ՝ ի մէնջ Խաղաղութիւնն Քրիստոս, որ քակեալ զմիջնորմն ցանկոյն՝ արար զերկոսեանն մի, եւ ապա՝ Աստուծոյ աւետեաց հնչումն, որ աւետարանեաց խաղաղութիւն հեռաւորաց եւ մերձաւորաց:
Յառաջագոյն՝ Որդւոյ նուաճեալ բնութիւնս զկամս Հօրն ի քաղցրութիւն դրդեաց, եւ ապա եկեալ Հոգին՝ զերկրաւորքս ի հանդէս երկնայնոցն խառնեաց:
Նախ Քրիստոս մահու խաչի հնազանդեալ՝ զթշնամութիւն յանձն Իւր նահանջեաց, եւ ապա Հոգին տկարութեանս մեր հասեալ ի թիկունս՝ առ Հայր բարեխօսեաց:
Խորհուրդ լայն եւ ընդարձակ առաւելութիւն գիտութեանն Աստուծոյ տեսանի, եղբա՛րք, զի լերինք են արդարութիւն Նորա, եւ իրաւունքն՝ խորք բազումք, որպէս վկայեաց մարգարէն: Պօղոս մաղթէ զայս իմաստից հոգի աշակերտացն ընդունել, որ հիացուցանէ զքննողս եւ յաճախէ զիղձս փափագանաց, որ առ Աստուած:
Առ ի՞նչ մարմնանալն Որդւոյ, եւ վասն է՞ր ընդ մարմնանալն ոչ եղեւ փրկութիւն աշխարհի: Ո՞յր աղագաւ Անպարտականին՝ խաչն նախատանաց, եւ ընդէ՞ր ոչ յետ այնորիկ՝ մարդիկ կատարեալք: Վասն է՞ր ընդ Որդւոյ շրջեալ եւ բնակեալ աշակերտացն եւ անիմաստ մնացեալ, եւ վասն ո՞յր պատճառի միայն յիջանել Հոգւոյն այնքան շնորհիւ զարդարեալ՝ պսակեցան: Առ ի՞նչ Քրիստոսի այնքան մեծամեծ նշանօքն ոչ զոք հաւանեցուցեալ, եւ Պետրոսի յայսմ աւուր միով բարբառով զթիւ երից հազարացն աշակերտեալ, զոր քննել արժան է եւ զգանձս իմաստութեանն Աստուծոյ ի շտեմարանս սրտից ամփոփել՝ առ ի կարող լինել նախ սրտիւ հաւատալ յարդարութիւն եւ ապա բերանով խոստովանել զփրկութիւն:
Քանզի փրկագործութեանս եղանակ ոչ է զօրութեամբ, այլ իրաւամբք եւ արդարութեամբ. որպէս զի ընդ ամենակարող զօրութեանն Աստուծոյ՝ եւ ամենաբաւական ողորմութիւնն յերկինս եւ յերկրի հաստատեսցի: Քանզի այն, որ արար զմարդն ի պատկեր Իւրոյ բարերարութեան բարի եւ ետես զնա ի նախանձուէ բանսարկուին դաւաճանեալ եւ մեռեալ, ըստ արդարութեան իրաւանցն՝ ոչ կամեցաւ զպատրանօք ըմբռնեալն թողուլ ի ձեռս որսողին:
Ասաց առ Բանն համագոյական. «Է՛ջ հաղորդեաց ընդ բնութեանն, զոր ստեղծաք ի բարի. մի՛ արդեօք բնաւորապէս բղխէ զծուխ չարութեանն, որ առաջի Իմ բարդի: Ծանի՛ր, զի թէ ըստ բնական կրիցն տկարանայ առ օրէնս Իմ, անմեղադրելի է ի պատուհասէն, զոր նա սահմանաւն ածէ ի վերայ նորին: Իսկ եթէ օտար ի բնութենէ եւ եկամուտ ունի զայն արկածք, զպատրողն յանդիմանեալ՝ դատապարտեա՛ եւ զնա ողորմութեամբ եւ գթութեամբ նորոգեա՛»:
Զայս պատուէր առեալ ի Հօրէ Բանն՝ հաղորդեցաւ ընդ մարմինս եւ մարմինս խառնեցաւ ընդ Աստուծոյ. խառնումն՝ անճառ, եւ յատկութիւն էութեանցն՝ անշփոթ: Որպէս զի զսպառ ընթաց մարմնոյն անձամբ անձին փորձեալ՝ ծանիցէ: Եկաց նովաւ զամս երեսուն եւ ոչ հաղորդեցաւ օտար ի բնութենէն ի ներգործութիւն: Եկն ի Յորդանան եւ նուիրեալ զամենակատար մաքրութիւնն Հօր՝ դաւանեցաւ ի Նմանէ հաւասարապատիւ Որդի սիրելի: Վարեցաւ ի Հոգւոյն առ բանսարկու թշնամին ի մարտ հանդիսի եւ ծանեաւ զմեքենայս նետից օձին թունաւորի, որ պատրէր զսոսա ըստ բնութեանն օրինի՝ ի խոտորումն մեղացն վհի: Պահեաց ի կերակրոց՝ հաւասար դասուց արդարոցն գնդի, եւ թոյլ ետ մարմնոյն շարժիլ՝ ըստ հարկաւորն իւր ըղձի:
Իսկ թշնամին առընթեր կացեալ՝ սպասէր. եւ որչափ Նա անձնիշխան կամօք ի փափագ կերակրոցն ոչ ձգտէր, եւ ոչ զմեքենայսն ձգել ի նպատակն ուժել ժպրհէր: Եւ յորժամ շարժեցաւ, զնետս սրեալս ի պատկան դարանէն ձգել ի Տէրն՝ յուսացաւ: «Հաց,- ասէ,- արա՛ զքարինսդ զօրութեամբ Քո, որ զայդչափ ժուժկալութիւն պահոց տոկացեր, եւ լե՛ր արարիչ՝ հակառակ Աստուծոյ»: Եւ լուեալ, եթէ «Բանիւ Աստուծոյ կեայ ամենայն մարդ, առաւել քան հացիւ» է գրեալ, գրովք զՆա հնարէր գողանալ:
Յայնժամ ծանեաւ զհաղբսն, խայտառակեաց զմեքենայսն, պատառեաց զպարուրեալ թակարդն, որով որսայր զմարդիկ: Մեկնեաց առաջի Հօրն Իւրոյ եւ հրեշտակաց եւ ինքնիշխանութեամբ ի բաց վարեաց զպատրողն՝ պատրած բնութեանս օրինօք:
Մանուկն Դանիէլ արդար դատեցաւ դատաստան. յամօթ արար զծերսն չարս՝ զրպարտիչ մարդկութեանս, որ զմեղս իւրեանց սմա համբաւէին:
«Ա՛յ հնացեալ,- ասէ,- աւուրբք չարութեան, այժմ եկին հասին մեղք քո, զոր գործէիր յառաջագոյն, զի դատէիր զդատաստան անիրաւութեան եւ զանմեղ բնութիւն մարդկան քեզ կցորդս դատապարտէիր: Նախանձ քո չար պատրեաց զքեզ, եւ ախտ մարդատեցութեան շրջեաց զսիրտ քո: Ա՜յդպէս խաբէիք զորդիս մարդկան, եւ նոքա առ երկիւղի հաւասարէին կամաց ձերոց. բայց ոչ եւ Որդի երկնաւոր Հօրն կալաւ յանձին զանօրէնութիւնս ձեր»:
Զայս ասելով եւ առ ոտն կոխելով զօձն ծերացեալ՝ յայտ արար զառաջինն յաղթութիւն եւ զանմեղութիւն բնութեանս առաջի Հօրն Իւրոյ եւ հրեշտակաց: Յայնժամ մատեան հրեշտակք եւ պաշտեցին զՆա հարկաւորօքն, յորժամ յաղթեաց չարին բնաւորականօքն. եւ արդարացեալ բնութեամբս՝ տիրեաց ի վերայ բնութեան դիւացն հակառակորդաց զօրաւորն բազկօք:
Արդ, քանզի Նա եւ միայն գտաւ անփորձ ի չարէն եւ հաճոյ Աստուծոյ, վասն այնորիկ սկսաւ կոչել զմարդիկ յապաշխարութիւն կենաց՝ արքայութեան յուսով: Իսկ նոքա, խաւարեալք ի պատրանացն, դժուարէին հետեւել Կոչողին, եւ ծանրանայր սահացելոցն յերկիր՝ նայել ընդ երկինս, եւ պատրեալքն ի ցանկութիւն աշխարհիս ոչ ախորժէին զփառս վերին. եւ բռնութեամբ ձգել անմարթ էր անձնիշխան զնոսա Ստեղծողին, եւ նշանօքն եւ վարդապետութեամբ սակաւք եկին ի հաւանութիւն:
Ապա զի՞նչ առնէր: Ո՜վ սքանչելեացս, քանզի պատժոց պարտական էին մարդիկ, եւ պարտ էր զպատիժն հատուցանել, եւ ապա յարդարութենէն Աստուծոյ՝ ողորմութեան արժանի գտանել:
Նա, որ անպարտականն գտաւ առաջի Հօր Իւրոյ՝ ի գործ արկեալ զբազմապատիկ իմաստութիւնն, մեռաւ պարտականացս ամենեցուն փոխանակ եւ ջնջեալ պատառեաց զձեռագիր մերոց յանցանաց: Էջ ի դժոխս, որում ոչ էր հնար ըմբռնել ի մահուանէ, եւ արձակեաց զմեռեալսն: Եկն առ կենդանիս նոյն Ինքն եւ հաստատեաց զնոսա, եւ զորս յանցանօքն Ադամայ ի ներքոյ էին դատապարտութեան մահու, շնորհօք անմեղութեան Իւրոյ վերածեաց յարդարութիւն կենաց եւ յերկիրն կենդանեաց:
Քանզի այսպէս իմանամք ի Պօղոսէ յայտնեալ զմեծ խորհուրդն աստուածպաշտութեան, որ երեւեցաւ մարմնով, արդարացաւ Հոգւով, յայտնեցաւ հրեշտակաց, քարոզեցաւ ի հեթանոսս, հաւատարիմ եղեւ աշխարհի եւ համբարձաւ փառօք: Եւ մտեալ ի ներքին կողմն վարագուրին՝ ընծայեաց պատարագ Հօր Քահանայն մեծ զպատուականն Իւր արիւն, ծանոյց եւ զդաւաճանողին պատրանս եւ բարեխօսէր առնել զխաղաղութիւն ընդ մարդկան:
Իսկ Հայրն բարի, հաճեալ ընդ գործ սքանչելի Որդւոյն սիրելւոյ եւ լուծեալ զկնիք դատապարտութեան հօրն նախնւոյ, ետ ի Նա զՀոգին՝ սփռել ի վերայ արեամբ գնեալ Իւր հօտին եւ լուսաւորել զհայեցուածս մտաց ի յոյսն վերին:
Յայնժամ առեալ Միածինն զՄխիթարիչն՝ ցօղեալ ի Սաղիմ, եւ ձիւնացոյց ի նմա զգումարեալ թագաւորսն՝ ըստ նախագուշակ երգողին: Որ եկն եւ բնակեաց ի սիրտս մեր եւ լուսաւոր արար զլայնութիւն եւ զերկայնութիւն առաւելութեան սիրոյն Քրիստոսի:
Եւ զի շնորհէր ձրի՝ փոխանակ մահուն Քրիստոսի, յաղագս այնորիկ հաւասարապէս յարժանաւորս եւ յանարժանս տարածանի: Ուստի եւ ի միոյ բարբառոյն Պետրոսի՝ անձինք երեք հազարք այսօր աշակերտի: Ապա յիրաւի վկայեաց բանն՝ սքանչելի գոլ զշնորհ աւուրս մեծի: Զի որպէս քան զսերմանելն՝ ժողովելն է ախորժելի, այնպէս ամենայն սերմանց խորհրդոյն Քրիստոսի՝ պտուղն ի յայսմ աւուր կթի:
Այս է Հոգին Սուրբ, Որում Ինքն վկայեաց ուսուցանել մեզ եւ յիշեցուցանել զամենայն առ յԻնքենէ ասացեալսն: Այս Ցօղ քաղցրութեան զուարթացոյց զբոյսս բանիցն Քրիստոսի եւ օրհնեալ պսակեաց զամս տնօրինականն Իւր գործոց, վասն որոյ աղաղակէ Եկեղեցի. «Ձմեռն էանց, այգիք մեր ծաղկեցան եւ ետուն զհոտ»:
Յայսմ առաւօտու հայեցաւ Հայրն երկնաւոր յերկիր, արբեցոյց զսա յորդառատ գետով Սուրբ Հոգւոյն եւ փթթեալ ծաղկեցոյց զզանազան բոյսս առաքինութեան ի բազմապատիկ տնկոց արմատոց, որպէս ասէ մարգարէն:
Ահա՛ ձիր, որ ոչ չափի, եւ պարգեւ, որոյ ոչ կշիռ գործոց զուգակցի: Ահա՛ տուր, որոյ իսկութիւն բնութեան ոչ պարփակի, եւ շնորհ, որոյ ոչ զեղումն գերազանց մտաց սահմանի: Ահա՛ ողորմութիւն առատ, որ ամենայն թագաւորութիւն աշխարհիս հաւասարեալ՝ փոքր գտանի, եւ մխիթարութիւն, որոյ ոչ ուրախութիւն մարմնաւոր զբաղմանց լծորդի:
Քանզի ո՞ ոք կարաց ընդ տիրելն աշխարհի՝ եւ զանապականութիւն ստանալ. կամ որո՞ւմ թագաւորի եղեւ ձեռնարկելի զմահ ի կեանս փոխել. կամ ո՞ր երանութիւն մարմնաւոր կարաց՝ զկեանս յաւիտենականս ընդգրկել: Իսկ Սա յիջանելն այսօր ի վերայ դասուց առաքելոցն զօրացոյց զբազուկս նոցա՝ զայսոսիկ հանուրց տիեզերաց բաշխել: Քանզի Սովաւ առլցեալ նոցա՝ ստուերաւ զհիւանդս բժշկեցին, թաշկինակաւ զցաւս փարատեցին, ձեռօք զմեռեալս յարուցին, զկաղս գնացուցին, զկոյրս լուսաւորեցին առաւել զհոգւոց աչս՝ քան թէ զմարմնոց, յերկինս հրաւիրեցին, անվախճան փառացն ժառանգորդս զմարդիկ արարին:
Ահա՝ ապա յայտ եղեւ, թէ ոչ ինչ յերկրաւորացս՝ երկնայնոցն տրից գտաւ զուգահաւասար. որ ոչ միայն բանականաց ազգս եղեւ Սմա ներընդունակ, այլ եւ անշունչ տարերք՝ գեր ի վերոյ մարդկան գտան Սովաւ զօրացեալք: Որ եւ նոյն Ինքն յիջանելն նախ զտունն ելից սքանչելապէս եւ ապա հանգեաւ յորս նստէին ի նմա սիրողապէս: Քանզի ասէ. «Եւ ի կատարել աւուրցն Պենտեկոստէից էին ամենեքեան միաբան ի միասին, եւ եղեւ յանկարծակի հնչիւն յերկնից՝ եկեալ իբրեւ սաստիկ հողմոյ, եւ ելից զամենայն զտունն, յորում նստէին: Եւ երեւեցան նոցա բաժանեալք լեզուք իբրեւ ի հրոյ, եւ նստաւ իւրաքանչիւր ի վերայ նոցա, եւ լցան ամենեքին Հոգւով Սրբով եւ սկսան խօսել յայլ եւ այլ լեզուս, որպէս եւ Հոգին տայր բարբառել նոցա»:
«Միաբան էին ի միասին»,- ասէ, որպէս զի ցուցցէ, եթէ ոչ երկոտասանքն միայն, այլ եւ Աստուածածին Կոյսն ընդ նոսա՝ հանդերձ կանամբքն, որք պաշտէին զՅիսուս ի Գալիլեա եւ տեսողք եղեն յարութեանն, ընդ որս եւ եօթանասնիցն գունդ՝ հանդերձ ամենայն ծանօթիւք:
Արդ, եկն ի վերայ նոցա Հոգին Սուրբ՝ ըստ նախ խոստմանն Քրիստոսի, որ ասաց. «Ահա Ես առաքեմ զաւետիս Հօր Իմոյ ի ձեզ. եւ դուք նստարո՛ւք ի քաղաքիդ Երուսաղէմ, մինչեւ զգենուցուք զօրութիւն ի բարձանց»:
Եւ հնչիւն որոտման հողմոյ եհար, որով ցուցանէր զառաւելութիւն հեղմանն: Դարձեալ՝ զի եւ նոյն Հոգի էր, որ ի սկզբանն շրջէր ի վերայ ջուրցն, ելից զտունն ընդ իմանալի զօրութեան, եւ զգալի տեսակ հրոյ՝ ի սքանչացումն տղայաբարոյիցն: Եւ ապա բաժանեցաւ ի հրոյն յայնմանէ լեզուք եւ հանգեաւ ի վերայ իւրաքանչիւր ումեք ի նոցանէ, որով նշանակէր զպարգեւս շնորհի այլատարազ լեզուախօսութեանն: Ուստի եւ ընդ հանգչելն ի վերայ նոցա զգալի մարմնոյն զգայարանաց՝ տեսանելի լեզուքն հրեղէնք, միտք նոցա իմանալի զօրութեամբն իմաստնացեալք՝ սկսաւ յայլատարազ խօսս զլեզուս նոցա շարժել, ըստ որում ասէ. «Խօսէին յայլ եւ այլ լեզուս, որպէս եւ Հոգին տայր նոցա բարբառել»:
Ոչ եթէ՝ վասն զի լեզուացն շնորհ նախամեծար էր, այլ քանզի առընթեր ոչ գոյր այլ նշանակ զշնորհն, որով զօրացանն հրատարակել: Իսկ այլատարազս խօսելով՝ զբովանդակ ամբոխ քաղաքին էած ի վերայ նոցա հիացեալ, ըստ որում ասէ. «Եկն միաբան բազմութիւնն եւ խռնեցաւ, եւ սքանչանային ամենեքեան զարմացեալք. եւ այլք վասն սքանչելի այլափոխմանն ընդ խաղ արկեալ՝ ասէին, թէ արբեալք իցեն»:
Արդ, վասն ամենեցուն այսպէս գիտելի լինելոյ շնորհիս՝ ոչ ներգործեաց ի նոսա Հոգին ընդ իջանելն զխոստումն Քրիստոսի, այլ զլեզուսն. զի Նա ոչ ասաց, եթէ՝ «Ի լեզուս խօսիք Հոգւովն», այլ թէ՝ «Ուսուսցէ ձեզ եւ յիշեցուսցէ ձեզ զամենայն, զոր ինչ ասացի ձեզ»: Որք եթէ զայս առեալ էին ի սկզբանն, ոչ այնպէս ամբոխեալ էին, եւ զբազմութիւնն ի նշաւակ տեսութեան՝ իւրեանց այլատարազ խօսիւքն ձգեալ:
Վասն որոյ Ամէնիմաստն նախ, որպէս զմանկունս ի խնջոյս խաղուց, զարմանալի փոփոխմամբ շփոթեաց զնոսա: Զի որք երէկ եւ այսօր՝ արք Գալիլեացիք գռեհիկք եւ շինականք, ահա ասեն, իբրեւ զիմաստուն Հելլենացիս ճարտարաբանեն, եւ այլք ի Պարթեւական տարաշխարհիկ բարբառս նոցա պատասխանեն: Պետրոս, որ ի Կափառնայումն ծնեալ, լսեմք, զի ընդ Հռովմայեցի լեզուն խրոխտալով արշաւէ: Եւ Փիլիպպոս, որ ի Բեդսայիդայ Գալիլեացւոց, Արաբացւոց բարբառովն զխօսս իւր յօդէ: Յովհաննէս, որ ի Նազարէթ սնեալ, զիա՞րդ Կիլիկեցւոց ձայնիւն ցմեզ հարցանէ: Եւ Թովմասու սոքա լսեն, որ յԵթովպացւոց լեզուն զմարգարէին բանս յիշեցուցանէ: Թադէոսն այն տխմար, տեսէք, ո՜րքան վայելուչ մեծաց Հայոց բառիւքն զբանս իւր ասէ: Եւ Բարդուղիմէոս մանուկ՝ իբր թէ ի Մարս ծնեալ, զնոցին խօսս հնչեցուցանէ:
Ո՜վ սքանչելեացս. ի զանազան գաւառս ծնաք եւ աշխատութեամբ զբարբառս նոցին վարժեցաք, եւ ահա սոքա, որք ոչ տեսին զայն քաղաքս, անաշխատ զնոցին ձայնս հնչեն:
Մեծ է, ասեն, արուեստ սքանչելեացս, եւ թէ առ ի՞նչ ունի աւարտել, ոչ կարեմք նկատել:
Յայնժամ յարուցեալ Պետրոս հանդերձ մետասանիւքն՝ ամբարձ զձայն իւր եւ սկսաւ տարակուսանացն լուծումն շնորհել. «Ա՛րք Հրէաստանեայք, եւ որ բնակեալ էք յԵրուսաղէմ ամենեքին, այս ձեզ յայտնի լիցի, եւ ո՛ւնկն դիք բանից իմոց: Ոչ է արբեցութիւնս այս գինւոյ յերեք ժամու աւուրս, որպէս դուք կարծէք, այլ բաժակ է բերկրութեան եւ առհաւատչեայ անապականութեան՝ մարգարէիւքն նախագուշակեալ եւ յայսմ աւուր խորհուրդն ի լրումն աւարտեալ: Ո՛վ օրէնսուսոյցք եւ մարգարէիցն աշակերտք, այս այն է՝ ի Յովելեայ ասացեալն, զոր միշտ ընթեռնուք, կատարեցաւ: Քանզի ահա յաւուրս յետինս եհեղ Աստուած յՈգւոյ Իւրմէ ի վերայ զանազան հասակաց մարմնաւորաց, եւ մարգարէանամք: Այն Յիսուս Նազովրեցի, որ առ ձեզ երեւեցաւ նշանօք եւ արուեստիւք եւ տարապարտ խաչեցաւ, ել յերկինս եւ նստաւ ընդ աջմէ Աստուծոյ. եւ զայս պարգեւս Հոգւոյն Սրբոյ ընկալեալ ի Հօրէ՝ ի վերայ մեր սփռեաց:
Նա, յորժամ համբառնայր յերկինս փառօք, մեզ ուխտեաց, եւ մտեալ յերկինս, Հօր եւ Հոգւոյն հաւասար նստեալ՝ զայս ասաց.
«Ես զգործսն, զոր Ինձ հաւատացիք, կատարեցի յերկրի, զանուն Հօրդ Իմոյ փառաւորեցի առ մարդիկ. զեղծեալն ի մախանաց չարին՝ զպատկերակիցն Մեր, ընդ բնութիւն Աստուածութեանս խառնեալ՝ սրբեցի սքանչելապէս: Զմահ Իմ փոխանակ ողորմելի եւ տառապեալ ազգի մարդկան տուեալ՝ զերծուցի զնոսա յանիծիցն: Եւ այժմ նովին մարմնով եկեալ՝ առնում զերկրպագութիւն յերկնաւորացս:
Այսուհետեւ Քե՛զ եհաս ժամանակ գործոյ, Ո՛վ փառակից Իմ Հոգի, պարտիս եւ զՔոյդ մարդասիրութիւն ցուցանել յերկրի. յայսմ հետէ Քեզ ապաստան առնեմ զանուն Աստուածութեանս Մեր՝ յարգել առ մարդիկ: Հայր Իմ ներեաց եւ եթող զպարտսն, որով Դու խափանեցար ի հեղլոյ առ նոսա, մարմնոյ Իմոյ պատարագաւ: Սա առ զԻս ի նոցանէ առհաւատչեայ, եւ տայ նոցա զՔեզ խաղաղութիւն:
Է՛ջ այժմիկ, սիրո՛յ Աղբիւր, սիրով առ նոսա եւ մխիթարեա՛, զորս ի պանդխտութեան վայրն նժդեհ եւ անցաւոր կենօք տառապին: Դարձո՛ զսիրտս նոցա ի նանրութեանցն, զոր ի զուր խռովեցուցանէ թշնամին, նայել յայս բազմապատիկ օթեւանս, զոր պատրաստեցաք նոցա: Բաշխեա՛ նոցա զիմաստութիւն առատ, զի մի՛ եղեռնագործն մոլորեցուսցէ զնոսա:
Հաղորդեցայ կարեաց նոցա եւ ծանեայ փորձիւ, զի տկար եւ դիւրակործան բնութեան են վիճակեալ: Վասն այնորիկ աղաչեմ. անմեկնելի՛ լեր ի նոցանէ եւ զօրացո՛ ընդդէմ ամենայն փորձանաց. նահանջեա՛ զկամս մարմնոց եւ զօրացո՛ զկամս մտացն: Քեզ տամ զնոսա, Քեզ յանձն առնեմ զնոսա. Քեզ խոստացայ նոցա եւ այժմ ի Քեզ ամրափակեմ զամենեսին, որպէս զի մի՛ լիցի ի նանիր հեղումն արեան Իմոյ, որ վասն նոցա:
Առատացո՛ ի նոսա, Ո՛վ համագոյակից Իմ Հոգի, զշնորհս բժշկութեան, զմարգարէութեան, զխորհելն զվերինս, զատելն զներքինն: Ես թէպէտ եւ բազում անգամ խօսէի ընդ նոսա զճառս արքայութեան երկնից, ոչ մատուցանէին զունկն սիրով՝ առ ի լսել. այլ յորժամ բժշկութիւնս մարմնոց կատարէի, մեռեալս յարուցանէի, կաղս գնացուցանէի, կոյրս լուսաւորէի, ամենեցուն սէրն առ Իս աճեալ՝ առատանայր: Զհաց հոգւոց՝ զբանս իմաստութեան տայի, եւ ոչ ոք զգաստանայր. իսկ յորժամ զհաց մարմնոցն առատապէս ետու ի յագումն նոցա, այնչափ յորդեցան ի սէր Իմ, մինչ զի կամէին յափշտակել եւ թագաւոր զԻս կացուցանել:
Այս է ճանապարհ մտաց ազգի մարդկան, զոր փորձեցի. անկարացեալ են զայս նոցա խոստացեալ վերին բարեացս խորհել: Ոչ են ծանօթ երկնային փառաւորութեանս, այլ միշտ ընդ երկիր յածին. կարծեօք ունին զայս ճշմարտութիւն, եւ ա՛յն է համարեալ առ նոսա կեանք վայելուչ: Վասն որոյ Դու զտղայամտութիւն նոցա նախ նշանօք եւ սքանչելօք զարմացո՛ եւ զկարծիս նոցա ի հաւատս հաւանութեան՝ բժշկութեան շնորհիւն ուղղեա՛: Մի՛ արգելուր զառատութեան Քոյ շնորհս ի փառս եւ ի գովեստ Աստուածութեանս Մեր բաշխել:
Մեծ է, զի որպէս երկինս, նոյնպէս լցցի եւ երկիր փառօք Աստուածութեանս Մեր. եւ որպէս զհրեշտակս, նոյնպէս զմարդիկ ստասցուք անուանս Մեր օրհնաբանս: Ոչ է զարմանք, եթէ զՄեր արարածն մոլորեալ՝ Մերով բազմապատիկ զօրութեամբս առ Մեզ նուաճեսցուք:
Արդ, է՛ջ, աղաչեմ, է՛ջ, զի պաշարեալ է տարակոյս զնոսա:
Փոքր ինչ ի տնօրէնութեան մահուն մեկնեցայ ի նոցանէ, եւ երկունք, որպէս ծննդականի, պաշարեաց զԻմ աշակերտսն, մինչ երագեալ զյարութիւնն՝ մխիթարեցի զնոսա: Մինն ի մետասանիցն ոչ էր անդ եւ տասացն վկայելոյ ոչ հաւատայր յարութեանն, մինչեւ դարձեալ յայտնեցայ եւ զխոցուած կողիցս, հաւատ նմին մտացն, ետու շօշափել:
Եւ այժմ Իմ ճանապարհ արարեալ ընդ երկինս, մի՛ կարճմտութիւն նոցա գայթակղեսցի ի մխիթարութեան Քոյ յուսոյ: Վասն որոյ երագեա՛ մխիթարել զորդեակսն Իմ եւ զաշակերտսն: Գնա՛ հանգիր ի նոսա, որպէս խոստացայ, եւ վարդապետեալ յիշեցո՛ նոցա զամենայն առ յԻնէն ասացեալսն»»:
Յայնժամ սլացեալ ամենակարն Զօրութիւն, փրկականն Առատութիւն, հեզութեան Աղբիւրն, բարութեան Հոգին, մարդասէր Շնորհն, Հեղումն առատութեանն Աստուծոյ, կենդանարար Բղխումն, Աստուծոյ Պարգեւն, ճշմարիտ Խաղաղութիւնն, Քարոզեալն ի մարգարէիցն, մխիթարիչ Սուրբ Հոգին՝ անցանէր ահեղ որոտմամբ ընդ դասակարգութիւնս անմարմնականացն պարուց. եւ սքանչացեալ պակեան հիացմամբ նահապետութիւնք երկայնոցն զօրաց: Վասն զի զոր ցանկանային ընդ աղօտ տեսանել, նայեցան իսկական էութեամբն դիմեալ եւ ի վերայ ազգի մարդկան սփռեալ:
Քանզի էջ բոլորովին անձնաւորութիւն Հոգւոյն այսօր ի դասս առաքելոցն գնդի, որպէս եւ Միածինն՝ յարգանդ սրբոյ Կուսին: Եւ որ եկն, այլ ոչ մեկնեցաւ, այլ մնաց յԵկեղեցի Քրիստոսի՝ ըստ անսուտ խոստման Իւրն Փեսայի, որ ասաց. «Ընդ ձեզ բնակեսցէ եւ ընդ ձեզ եղիցի յաւիտեան»: Որ եւ զօրացոյց այսօր զառաքեալսն եւ նոցին մատակարարութեամբն՝ զընդհանուր տիեզերս: Զի եւ Սմա առաւել քաղցրացաւ ճաշակ փրկութեան մարդկան, ընդ որս եկաց եւ բնակեցաւ ի նոսա: Ուստի եւ Պետրոս կրելով յինքեան զՀոգին՝ զստելն Անանիայ ոչ մարդկան տայր, այլ Աստուծոյ. «Ընդէ՞ր,- ասէ,- եդիք ի մտի փորձել զՀոգին Աստուծոյ. զիս կամելով պատրել՝ ոչ մարդկան ստեցիք, այլ Աստուծոյ»:
Սորա շնորհն, ի դնել զձեռս առաքելոցն, հանգեաւ ի վերայ Ստեփաննոսի, որ եւ անդէն զօրացաւ՝ առնել նշանս եւ արուեստս մեծամեծս: Սա՛ արդարեւ, որպէս Թագաւոր Եկեղեցւոյ, որոշէր զՊօղոս եւ զԲառնաբաս ի գործ բանին Իւրոյ սպասաւորութեան: Սա՛ զոմանս ընտրեաց յառաքելութիւն, զոմանս՝ ի մարգարէութիւն, զայլս՝ ի հովուութիւն եւ ի վարդապետութիւն, որպէս Մատաթեայ՝ զառաքելութիւնն վիճակեալ, եւ Ագաբեայ եւ Տիմոթեայ՝ զմարգարէութիւնն, եւ երիցանցն Եփեսոսի Եկեղեցւոյն՝ զհովուութիւն եւ զվարդապետութիւն:
«Զգո՛յշ լերուք,- ասէ,- հօտիդ, որում եդ զձեզ Հոգին Սուրբ տեսուչս եւ վարդապետս»:
Սա՛ արձակեալ համարձակեցոյց զլեզու նիւթեղեն՝ կոչել Հայր զԱստուած, որ նստի ի կառս հրեղէնս եւ թեւասքողեալ պաշտի ի հրեղէն անմարմնական բանակացն: Զի առաք զՀոգին որդեգրութեան, որով աղաղակեմք՝ Աբբա՛յ, Հա՛յր: Նոյն Ինքն Հոգին վկայէ հոգւոյս մերոյ, եթէ եմք որդիք Աստուծոյ:
Սա՛ ումեմն տայ բան իմաստութեան, այլում՝ բան գիտութեան, միւսումն՝ հաւատք զլերինս փոփոխելոյ, եւ այլում՝ զօրութիւն սքանչելի գործս կատարելոյ: Սա՛ օծանէ զմիտս մեր՝ ըստ Յովհաննու, եւ առնէ քրիստոնեայս եւ քրիստոսընկալս, եւ յայսմ օծութենէս զօրանամք՝ գիտել զամենայն: Սա՛ լուսաւոր առնէ զաչս սրտից մերոց՝ գիտել զլոյս կոչման մերոյ եւ զմեծութիւն փառաց ժառանգութեանն եւ զլայնութիւն եւ զերկայնութիւն սիրոյն Քրիստոսի, վասն որոյ արհամարհեցաք զերեւելիս եւ փափագիմք յաներեւոյթսն:
Եւ հոգւովս, Քրիստոս ի մեզ բնակեալ, մեռոյց զզգայարանս մարմնոյ հեշտութեան մեղաց եւ կենդանացոյց զբանական հոգիս արդարութեան խորհրդոցն յուսով. որով զօրացեալ՝ կոխեցին մարդիկ զնեղութիւն եւ զանձկութիւն, զհալածանս, զսով, զմերկութիւն, զսուր, զոր կանս եւ զհանդերձեալսն՝ պայծառացեալ հոգւովն ի գիտութիւն սիրոյն Քրիստոսի:
Սա, որ քննէ զխորս Աստուծոյ, քննէ եւ զսիրտս մարդկան, եւ տեսեալ զտկարութիւն բնութեանս՝ ի թիկունս հասանէ տկարութեան մերում եւ բարեխօս լինի ի հեծութիւնս անմռունչս վասն Եկեղեցւոյ սրբոյ առ Աստուած: Եւ Ինքն սիրողացն զԱստուած յամենայն բարիս գործակից լինի հանապազ: Զամենեցուն կամի զփրկութիւն, ամենեցուն սպասէ հաւատոց, որպէս զի ի նուիրելն զհաւատսն՝ սերմանեսցէ ի նոսա զշնորհ եւ զօրութիւնս հոգեւորս:
Կամի՞ս գիտել զչափ սիրոյ Սորա առ մարդիկ. յարեա՛ց ի կառս ներքինւոյն, որպէս երբեմն Փիլիպպոս, եւ տե՛ս, թէ որպէս միով հաւատով հարցմանն տուաւ Հոգին փոխանակ: «Տե՛ր,- ասէ,- աղաչեմ զքեզ, վասն ո՞յր ասաց զայս մարգարէն. վասն ի՞ւր, թէ՞ վասն այլոց ուրուք»: Դուռն եղեւ ուղիղ հարցումն մտից Հոգւոյն յանձն ներքինւոյն եւ պատրաստեաց տեղի բանիցն Փիլիպպոսի, մինչեւ եկաց ջրոյն առընթեր. եւ իջեալ Հոգին՝ ուսուցիչ ներքինւոյն, աւելորդ համարեցաւ այլ աշխատ առնել զՓիլիպպոս:
Այսպէս է Հոգւոյն Սրբոյ պաշտպանելն աշխարհի, այսքան է Նորա մխիթարելն զմարդիկ:
Ո՛չ զԵթովպացին խտրէ, ո՛չ զհեթանոսս անարգէ, ո՛չ զՀրեայսն յարգէ. ամենեցուն հաւասար զձիրն ընձեռէ. միայն զհաւատս յօժարութեան սրտի՝ նիւթ շնորհին Իւրոյ ի մէնջ տալ փափագէ. եւ ի նոյն փայլատակեալ ջահս զանազան շնորհի՝ զԵկեղեցւոյ մանկունս ճառագայթէ. եւ գրգռեալ զնոսա շնորհօքն՝ առ սէր երկնաւոր Հօրն ձգէ ի հեշտութենէ զբաղմանց աշխարհիս:
Զի տղայոց խաղալիկ՝ նշանքն եւ լեզուախօսութիւն ի Հոգւոյն տուեալ, եւ կաթն մանկանց՝ շնորհք բժշկութեան եւ յաջողութիւնք զօրութեանց: Իսկ կատարելոցն մատակարարէ հաստատուն կերակուր, որ է սէրն Աստուծոյ, որպէս աղաղակէ, որ ճաշակեացն. «Եթէ ունիցիմ զամենայն գիտութիւն եւ զհաւատս՝ մինչեւ զլերինս փոփոխելոյ, եւ սէր ոչ ունիցիմ, ոչ ինչ օգտիմ»:
Զսոյն եւ աշակերտացն ըղձանայ յասելն. «Աղօթս առնեմ եւ ծունր դնեմ՝ առնուլ ձեզ ոչ հոգի նշանագործութեան, այլ զՀոգին իմաստութեան, որ լուսաւորէ զաչս սրտից ի գիտութիւն լայնութեան, բարձրութեան եւ խորութեան սիրոյն Քրիստոսի»: Վասն այսորիկ եւ նշանաց եւ լեզուաց ազդումն ի Հոգւոյն, իբրեւ զանօգուտ, պակասեաց ի միջոյ, իսկ Հոգին իմաստութեան եւ հանճարոյ միշտ ներգործէ ի մէջ Եկեղեցւոյ եւ զսէրն Քրիստոսի պայծառացուցանէ յորդւոց սորա հոգիս:
Մի՛ ոք կարծեսցէ Տէր անուանել զՅիսուս, եթէ ոչ՝ ի Նմանէ նախ զազդումն ընկալցի: Ապա թէ ոք մատչի յառաջ առանց կոչման Սորին հրամանի, իբրեւ զկախարդն Սիմոն՝ փորձող Սուրբ Հոգւոյն, ի Դաւթայ տաճարէս հերքեսցի: Կնիք է ամուր ի վերայ իւրաքանչիւր անդամոց Եկեղեցւոյ սրբոյ Քրիստոսի, որք պարսպեալ պահին Սովաւ՝ յիւրաքանչիւր պատիւս շնորհի: Քանզի որ հաստատեացն զմեզ՝ ձեօք հանդերձ ի Քրիստոս, Աստուած է, որ եւ կնքեացն զմեզ եւ ետ զառհաւատչեայ Հոգւոյն ի սիրտս մեր:
Վարդապետ է ուսուցանել եւ յիշեցուցանել զառ ի Քրիստոսէ ասացեալսն, որպէս խոստացաւ, թէ՝ «Յորժամ եկեսցէ Նա՝ Հոգին ճշմարտութեան, առաջնորդեսցէ ձեզ ամենայն ճշմարտութեամբ»: Ճարտարապետ է իմաստուն, որ շինէ զօտարս եւ զպանդուխտս ի վերայ հիման առաքելոց եւ մարգարէից՝ առ ի լնուլ զչափ հասակի կատարմանն Քրիստոսի: Գետ է յորդառատ՝ առոգանող մտաց մարդկան, որ արբուցանէ զակօսս իմաստից մերոց եւ զուարթացուցանէ ցօղովն Իւրով զզանազան բոյսս առաքինութեան ծաղկանց, որպէս ասաց Քրիստոս. «Գետք յորովայնէ հաւատացելոց Իւրոց բղխել ի Հոգւոյն», ըստ որում նախաճառեաց մարգարէն: Վերակացու է արթուն՝ հրահանգիչ կարգաց Եկեղեցւոյ եւ որոշող իւրաքանչիւր աստիճանաց եւ պատուոյ, որ եդ նախ՝ զառաքեալս, երկրորդ՝ զմարգարէս, երրորդ՝ զվարդապետս, ընդ որս՝ զզօրութիւնս եւ զշնորհս բժշկութեան, զազգս լեզուաց եւ զթարգմանութիւնս լեզուաց:
Հոգիս ներգործութեան յօրինէ զդասակարգութիւնս աստիճանաց տաճարիս ի համանմանութիւն երկնաւորացն պարուց՝ հոգեւոր երգով միշտ Աստուծոյ խօսակցելով: Հոգիս այս ծնանի զմանկունս Եկեղեցւոյ Քրիստոսի յորդեգրութիւն Հօրն երկնաւորի՝ յարգանդէ սրբարար աւազանին: Հոգիս այս Սուրբ զօրացուցանէ զձեռս քահանայապետից ի շնորհաբաշխութիւն, քահանայից՝ ի նուիրագործութիւն, սարկաւագաց՝ ի սպասաւորութիւն սուրբ Եկեղեցւոյ: Սա յարուցանէ ժառանգս աթոռոյ եկեղեցականս պատուոյ. զոմանս կարգէ ի պաշտօն բանի, զայլս՝ ի հնչումն ձայնի, զկէսս՝ յընթերցումն գրոց: Ի Սմանէ վկայքն զօրացան, նահատակք զինեցան, արքն քաջացան, կանայքն արիացան: Սորա զօրութիւնն բղխէ ի խաչանիշ փայտից սքանչելեօք, ի կառուցեալ յարկաց՝ նշանօք, յոսկերաց սրբոց բժշկութիւն ամենայն ախտից՝ շնորհօք:
Լի է ամենայն երկիր ողորմութեամբ Սորա, եւ օդս մաքրեցաւ յիջանել Սորա. ընդ մեզ է հանապազ, եւ ամենայն ինչ մեր՝ Սորա է շնորհաձիր պարգեւ, Որոյ առաջի անկեալ ի վերայ երեսաց մերոց՝ մաղթեսցուք արտասուօք:
Ո՜վ Աստուած յԱստուծոյ եւ նորոգիչ ամենայնի Սուրբ Հոգի, ի Քո խնամս պահպանութեան Հովիւն քաջ զհօտս Իւր արար ապաստան եւ սփռեաց զճառագայթս Քո յԵկեղեցի Իւր մինչեւ յաւիտեան: Ի Քէն շարժին լեզուք մեր ի պատարագս օրհնութեան, եւ անձինք մեր կարգեցան ի սպաս զանազան շնորհաց Քոց պաշտաման: ԶՔեզ աղաչեմք ամենեքեան միաբան եւ խօսիմք ընդ Քեզ համարձակ՝ որդիք երկանց արգանդի Քոյ ծննդեան: Մի՛ գարշիր ի հօտէ Քումմէ վասն հոտոյ մեղաց զազրութեան եւ մի՛ տրտմիր վասն անպարկեշտ բանի բարբառման, այլ մնա՛ ընդ մեզ հաշտութեամբ մինչեւ ի կէտն աւարտման եւ լե՛ր ուղեկից յերկնային Քո խորանս:
Ո՛վ Տէր, եւ զաքսորեցեալս ի վայրս նժդեհութեան պարսպեա՛ ի թշնամեաց նետից խոցոտմանց: Չունիմք զօրութիւն՝ հանդիսանալ ի մարտ ճգնութեան, խնդրեմք հառաչմամբ. մի՛ տար զմեզ ի փորձանս դարանակալին չարութեան: Տո՛ւր ծարաւեացս զգինի սիրոյ Քոյ արբեցութեան՝ զմատռուակեալն այսօր ի սուրբ վերնատանն. զի մխիթարեսցուք ի խշտիս մեր տարտամութեան եւ ի հանդերձեալ կենացդ յոյս կացցուք ապաստան:
Ո՛վ Բարերար, եւ յայս նուէրս, որ ի Քոյոցս Քեզ բուրումն օրհնութեան, հոտոտեա՛ սիրով, Աստուա՛ծ իմ, Հոգի՛ հեզութեան: Եւ Քեզ՝ օրհնութիւն ի մէնջ ի մի բերան ընդ Հօր եւ ընդ Որդւոյ՝ ի մշտնջենաւոր կեանսդ եւ յանվախճան. ամէն:

ՔԱՐՈԶ
Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք:
Գոհաբանելով աղաչեսցուք զբարերար Հոգին Աստուած եւ խնդրեսցուք զողորմութիւն ի Նմանէ, զի անցուսցէ ի մէնջ զցասումն պատուհասի յանցանաց մերոց բարերարութեամբ Իւրով:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Կեցո՛, Տէ՛ր:

ԱՂՕԹՔ
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Խաղաղութեամբ Քով, Հոգի՛դ Սուրբ՝ Աստուած ճշմարիտ, որ ի վեր է քան զամենայն միտս եւ զխորհուրդս, մխիթարեա՛ զանձինս ծառայից Քոց՝ ընդունելով զաղաչանս մեր: Անցո՛ ի մէնջ զցասումն պատուհասի յանցանաց մերոց բարերարութեամբ Քով:
Ներեա՛ եւ լո՛ւր մեզ, քաւեա՛ եւ թո՛ղ զմեղս մեր: Արժանաւորեա՛ գոհութեամբ փառաւորել զՔեզ ընդ Հօր եւ ընդ Որդւոյն Միածնի այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն:

Հա՛յր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն Քո: Եկեսցէ արքայութիւն Քո: Եղիցին կամք Քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տո՛ւր մեզ այսօր: Եւ թո՛ղ մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի՛ տանիր զմեզ ի փորձութիւն: Այլ փրկեա՛ զմեզ ի չարէ: Զի Քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն: